Quénéac'h Daniel, Kenec'h Deniel - GrandTerrier

Quénéac'h Daniel, Kenec'h Deniel

Un article de GrandTerrier.

Jump to: navigation, search


Forme française Quénéac'h Daniel
Forme bretonne Kenec'h Deniel
Signification "colline du dénommé Daniel"
Décomposition Kenec'h ou krec'h pour "colline, hauteur", et Deniel pour le patronyme Daniel
Relevés 1460, 1506, 1678, 1684, 1790, 1834
Référentiel : « Cartographie, cartes anciennes » ¤  « Index des toponymes » « Étude de Bernez Rouz sur les noms de lieux d'Ergué-Gabéric » ¤ « Dictionnaire des noms de lieux bretons d'Albert Deshayes » ¤ 

[modifier] 1 Géolocalisation du village

Coordonnées géographiques : 47° 59' 58.97" N 3° 58' 59.63" W (lat. 47.999715, long. -3.983231)

Cartographie du lieu-dit : « Géo.Quénéac'h Daniel »

[modifier] 2 Explications toponymiques

Dans le Cahier n° 9 d'Arkae publié en 2007, Bernez Rouz explique l'origine du lieu-dit comme suit :

Kenec'h Deniel

Orthographe Année Source (cf. ) Référence, côte
Knechdaniel 1460 A.D.F. A 85
Kernechdaniel 1506 A.D.F. 72 J 1
Crechdeniel 1678 A.C.E-G. B.M.S
Queneach Denyel 1684 A.C.E-G. B.M.S
Quenac'h-Daniel 1834 A.C.E-G. Ancien cadastre
Quenac'h-Daniel 1962 A.C.E-G. Cadastre
Garz Halec 2000 I.G.N. carte 0519 ET

La prononciation du lieu /Kec'htingel/ montre une évolution singulière de ce nom pourtant fort clair.
br> Kenec'h Deniel c'est la colline de Daniel.

Kenec'h est devenu Kec'h après disparition du /n/ intervocalique. Le c'h a provoqué un durcissement du /d/ de Deniel en /t/; Le /y/ de Deniel avec l'accent tonique s'est durci en G, c'est-à-dire tout le contraire de l'évolution qu'on avait déjà remarquée pour Elgent devenu Elyent, puis Elliant.

À noter en 1506 la forme de Ker-Nec'h-Daniel, le village du haut de Daniel. Ceci illustre la confusion qu'il y a parfois en Cornouaille entre Kêr et Kenec'h, prononcé kec'h.

Dans son mémoire en breton de 1977 (et dans le résumé en français de 1981), Bernez Rouz avançait cette explication :

1 - ANVIOU O TENNAN D'AN UHELDER
b) KREC'H

-- Quenac'h Daniel  Image:Queneachdaniel-phonétique.jpg (Kenec'h Deniel), 1678 : Crech deniel, 1684 : Quenach denyel

Kenec'h a vez distaget Image:ke-phonétique.jpg hiziv. Skarzhet kuit eo bet an N etre div vogalenn, e giz e tegouezh dalc'hmat e brezhoneg ar vro.

Distreset spontus eo distagadur Deniel. N'eo ket souezhus e vije bet kreñvaet D T war-lerc'h Image:gamma-phonétique.jpg ; souezshusoc'h eo ar /g/ e-lec'h an /l/. Gortozet e vije ar c'hontrol : Gwanadur G I  = Kergestin Keryestin Keristin pe Elgent Elient.

KREC'H = Quenecrasec (?), Quenac'h Daniel, Creac'h Ergue, Pennaneac'h.

Ma vez lakaet a-gostez Kerancrasec/Quenecrasec e chom ganeomp tri stumm : Quenac'h, Creac'h, Meac'h a dalv ar memes tra. Stummoù disheñvel int o tont eus Cnoch hag iskis oe o vent kavet o-zri amañ.

Aet oe ar ger henvrezhonek cnoch da cnech e krennvrezhoneg. Meur a stumm a gaver war-lec'h :
Henvrezhoneg cnoch
Krennvrezhoneg cnech
Canech


Cenech


Cinech
nech


noch
nach


neac'h
Crech
Creac'h
 
Petra a gaver en Erge ?
XVIvet :
crech - creah
// knech, guenech
 
XVIIvet :
creach - crech
// cnech, queneach
// nech, neach
Bremañ :
krec'h /kre/
// kec'h
// nec'h



Kavout a reer dalc'hmat an tri stumm pa vije gortozet nemet unan diwar un emdroadur rannyezhel.

Nec'h ne vez kavez nemet war-lerc'h ar ger mell : Lein an nec'h (Senven Lehart), Kernec'h (Kombrid), Park nec'h (Langolen), Amañ an quenech (1540) a vez skrivet anech (1636). Aet eo kuit ar /che/ etre an daou N : an (ke)nec'h.

An daou all a gaver dindan an daou stumm Krech ha Kenec'h d'ar memes mare. Penaos displegañ a vije aet unan da Grec'h hag egile da Genec'h nemet dre abregoù soniadourel a vefe ? Krec'h Erge, Kenec'h Deniel en ur c'houlakaat a vije an distagadur /tiñgel/ un distresadur nevez a-walc'h.


KENEC'H DENIEL : prononcer "kerc'htinguel". Kenec'h est une variante de Krec'h et Deniel est un nom propre.

A propos du terme "Krec'h", Albert Deshayes précise dans son Dictionnaire des noms de lieux bretons (page 165) et dans son livre "Villages et lieux-dits de Quimper" :

PARTIE "Décrivons la nature"
Chapitre "Le relief"


Krec'h "côte, colline" est issu du vieux breton cnoch glosant tumulus au sens de "monticule, tertre, hauteur" par le moyen breton knech. Il est à remarquer la multiplicité des variantes qu'offre ce terme et à ce sujet, Bernard Tanguy écrit : "Une variante en -a-, *knach, est apparue sous l'influence probable de la consomme vélaire finale ... L'apparition d'une voyelle épenthétique dans le groupe -cn- initial, devenant kan-, ken-, kin-, kon-. Lorsque celle-ci ne s'est pas développée, le groupe -kn a évolué de deux manières : d'une part, perdant l'occlusive initiale, il s'est réduit à n-, d'autre part il a évolué en kr-.

Voyons maintenant les formes variées prises par ce terme :

  • quénéac'h dans Quénéach-Daniel en Ergué-Gabéric (29), Knechdaniel en 1460.
  • ...

Enfin, ce terme se compose avec :

  • un nom de paroisse : Créach-Cast en Cast (29), Kernech Cast en 1639, Créach-Ergué en Ergué-Gabéric (29), Kernechergué en 1540, Quénichbeuzec en Pont-Croix (29), Kernecveuzec en 1536.
  • ...



Krec'h :
Breton moderne : krec'h, côte, hauteur. Moyen breton, knech, quenech ou querneach. Forme léonaise et ancienne : créac'h.
Dans le Cart. de l'Eglise de Quimper est traduit en latin par colle.