Milinoù Bolloré gant Per Even, Al Liamm Tir na n-og 1954
Un article de GrandTerrier.
Version du 24 février ~ c'hwevrer 2021 à 10:17 (modifier) GdTerrier (Discuter | contributions) ← Différence précédente |
Version du 24 février ~ c'hwevrer 2021 à 13:08 (modifier) (undo) GdTerrier (Discuter | contributions) Différence suivante → |
||
Ligne 23: | Ligne 23: | ||
{{Citation}} | {{Citation}} | ||
+ | BRASAÑ LABOURADEG AN EUROP WAR AR PAPER SIGARETEZ A ZO BREIZHAT | ||
+ | MILINOU BOLLORE | ||
+ | |||
+ | gant Per EVEN | ||
+ | |||
+ | Stalamardet eo bet kentañ papererezh Bollore en 1822 gant René Bolloré. | ||
+ | |||
+ | E-kerzh e veajoù bras evel mezeg war vor, en inizi Japan dreist-holl, eo e | ||
+ | studias tad ar milinoù Bollore penaos labourat ar paper, hag ur wech distro d' e | ||
+ | vro, e teuas hennezh en e benn sevel ur bapererezh war ribl Stêr Oded, ur pemzek | ||
+ | kilometrad bennak, e krec'h diouzh Kemper. | ||
+ | |||
+ | E 1834 e plantas un ardivink paper-dibun (1), hag adalek neuze e troas ar | ||
+ | vilin vihan-se d'ober a bep seurt paperennoù tanav. | ||
+ | |||
+ | Ret eo, avat, dont tre betek ar bloavezh 1861, d'ar c'houlz m'edo trec'h | ||
+ | ar sigaretenn dre-holl, kent gwelout ar vilin oc'h aozañ koulz lavaret, nemet | ||
+ | paper-sigaretez. | ||
+ | |||
+ | Diwar neuze eo e loc'has, evit mat, kreskidigezh labouradegoù Bollore : da | ||
+ | gentañ feurmiñ, goude-se prenañ un eil milin Kaskadeg ; diwezhatoc'h prenañ ur | ||
+ | vilin all adarre e Troyes (Bro-C'hall) ; ken na voe dindan renerezh ar Volloreed | ||
+ | ur genlabouradeg enni 11 ardivink-paperezh. | ||
+ | |||
+ | Betek 1939 ne labouras milinoù Bollore nemet evit an Amerik, pe dost, o | ||
+ | pourchas paper-sigaretez d' ar merkoù bras evel Camel, Chesterfield, Philip Moris, | ||
+ | Old Gold, meulet ganto holl gwitibunan perzhioù dreist ar marc'hadourezh breizhat. | ||
+ | |||
+ | En tu-hont d' ar paper war ganell, graet da vezañ stignet war wikefreoù- | ||
+ | fardañ-sigaretez, e werzhe ivez Bollore, bep bloaz, d' ar « British Amerikan | ||
+ | Tobacco Company », kaieradoù paper-sigaretez dre zekmilionadoù. Deut eo bet ar | ||
+ | brezel da derriñ lañs bras an ermaeziadurioù-se ha 5 bloavezh war o hed eo manet | ||
+ | Bollore, hep gallout tonkañ an disterañ marchad gant e wizion en Amerik. | ||
+ | |||
+ | Hogen, diwar ar bloavezh 1938, ar Stadoù-Unanet, o welout pell en o raok, o | ||
+ | doa raktreset sevel e Karolina-an-Hanternoz, ur pikol labouradeg war baper- | ||
+ | sigaretez, gant harp tec'hnegourion da Vollore, rak bras-spontus e teue dispignoù | ||
+ | an Amerik da vezañ, dre berzh ar goulenn, atav o kreskiñ war ar marc'hadourezh | ||
+ | breizhat. Dioueret eus paper Breizh, e-doug ar brezel diwezhañ, e roas an | ||
+ | Amerikaned d' o milinadeg ur dalvoudegezh vrasoc'h eget na oant e-sell | ||
+ | d' ober da gentañ. Ma c'heller bremañ lavarout o deus o fapererezhioù-sigaretez | ||
+ | pep mestroni, neket hepken war dachennoù-gwerzh o bro, met e tiskouezont ivez | ||
+ | bezañ ar gevezourion washañ war varc'hallec'hioù ar bed holl. | ||
+ | |||
+ | Tavet ar brezel, setu ma ranked adsevel kefridi v-Bollore penn-da-benn. Ar | ||
+ | milinoù chomet morzet dindan an Alamaned a oa da vezañ adkempennet, ha ret oa | ||
+ | kavout fred nevez evit kempouezañ drouziwezh ar marc'hata gant an Amerik. | ||
+ | War dachenn ar vicherouriezh eo e voe renet ar strivoù kentañ raktal, hag evelse, | ||
+ | en ur ober un nebeut bloavezhioù edo etre daouarn ar brenourion, strewet dre ar | ||
+ | bed, kement seurt paper-sigaretez o klotañ, en doare gwellañ, gant ezhommoù pep | ||
+ | hini. | ||
+ | |||
+ | Diouzh un tu all, dre bouez labourat ha poaniañ, e tizhas skiantvicherourion | ||
+ | v-Bollore peuraozañ paperennoù tanav-all c'hoazh o talvout evit an ijinerezh. | ||
+ | Hiziv an deiz, emañ Bollore o pourchas da vroioù Breizh ha Gall ouzhpenn 80 | ||
+ | % eus ar c'hementad paper-speuriañ fetisaerioù-tredan (2) a gaver eno. Al | ||
+ | labouradeg-mañ a zo unan eus ar re a c'hell spletiñ (produiñ) bemdez 3.000 kilo | ||
+ | paper-fetisaer tanav-dreist, 7 mikron troc'had dezhañ. | ||
+ | |||
+ | Pleustret o deus kalz ar Volloreed ivez war studi ar pluskennoù evit paper- | ||
+ | glaouet (3), hag e 1951, e c'holoent ouzhpenn an hanter eus ar marchad gall. Mar | ||
+ | strollomp gant an teir micheradur-mañ (paper-sigaretez, paper tanav evit an | ||
+ | ijinerezh, pluskennoù evit ar paper-glaouet), hini ar paper-bibl o talvout evit an | ||
+ | embannadurioù-lorc'h ha dreistholl evit ar rummad anvet « La Pléiade » e galleg, | ||
+ | neuze e c'hellomp kaout un daolenn glok a-walc'h eus labour-papererezh seurt | ||
+ | kevredigezh. | ||
+ | |||
+ | War leur ar c'henwerzh, o deus ranket ar Volloreed adkemer o c'hreñv koulz | ||
+ | hag evit un eil aloubiñ. | ||
+ | |||
+ | An ermaeziañ boas gwechall etrezek an Amerik ez eo bet kemeret e lec'h gant | ||
+ | kasadegoù davit kement bro a zo war an douar hag e 1951, e oa trec'h un eil gwech | ||
+ | ar re Vollore war un dachenn-varc'hata par d' an hini o doa gounezet a-raok ar | ||
+ | brezel. | ||
+ | |||
+ | An teir milinadeg, lakaet a-gevret, a vez o taskor ouzhpenn 20 tonellad | ||
+ | paper bemdez ha gant aratozidigezh an ardivinkoù, e vezer deut da gaout perzhioù | ||
+ | labour n' hall den pismigañ outo. | ||
+ | |||
+ | Pep milinadeg e kaver enni un arnodlec'h evit ensellout ouzh temz ar paper | ||
+ | da werzhañ, hag arnodlec'h-kreiz milin an Oded, e studier ennañ penaos lakaat | ||
+ | diouzhtu da dalvezout ar c'havadennoù nevez-c'hraet. | ||
+ | |||
+ | E-keñver an oberoù kevredadel, o deus atav diskouezet ar Volloreed e oant | ||
+ | diouzh o c'harg evel renerion-labour. Rak savet o deus en-dro da vilinoù an Oded | ||
+ | ha Kaskadeg kêriadennoù gwirion gant bep a skol, bep a dachenn-sportoù ha bep a | ||
+ | greizenn-vugelouriezh. | ||
+ | |||
+ | Mar deo gwir e weler ar Volloreed o chom a rumm da rumm e penn ar | ||
+ | Bapererezh, ken gwir all eo e kaver ivez, e-mesk ar goskor, tud bepred diwar an | ||
+ | hevelep tiegezhioù hag a zo deut da sevel o c'hein dre ma rae berzh ar vilinadeg. | ||
+ | |||
+ | Gant urzhiet evel m' eo al labour e tri skipailh oc'h ober pep unan anezho, | ||
+ | eizh eurvezh bemdez, e c'hall ar vicherourion kaout amzer a-walc'h da intent ouzh | ||
+ | o atant, pe o liorzh. | ||
+ | |||
+ | Milinoù-paper Bollore, ganet e Breizh, kant tregont vloaz a zo, n'o deus | ||
+ | tamm ebet kollet o brud vat war varc'hallec'hioù ar bed. Ha bremañ, gant unnek | ||
+ | ardivink ha pemzek-kant micherour war dro, e tiskouezont bout embregerezh kentañ | ||
+ | an Europ evit ar paper-sigaretez hag ar paperennoù tanav divoutin. | ||
+ | |||
+ | *(1) papier en continu, e galleg. | ||
+ | *(2) papier isolant pour condensateur électrique. | ||
+ | *(3) papier carbone. | ||
{{FinCitation}} | {{FinCitation}} | ||
|width=4% valign=top align=justify| | |width=4% valign=top align=justify| |
Version du 24 février ~ c'hwevrer 2021 à 13:08
|
Al Liamm Tir na n-og, journal en langue bretonne ... Autres lectures : « Index chronologique de l'histoire des papeteries d'Odet-Cascadec » ¤ « L'entreprise Bolloré, Réalités Noël 1949 » ¤ |
1 Présentation
2 Transcription et traduction
E brezhoneg
|
En français |
3 Publication
Pages 35-37 | |||||
4 Annotations
Thème de l'article : Coupures de presse relatant l'histoire et la mémoire d'Ergué-Gabéric Date de création : février 2021 Dernière modification : 24.02.2021 Avancement : [Développé] |