Keranguéo, Keroñgeo - GrandTerrier

Keranguéo, Keroñgeo

Un article de GrandTerrier.

Jump to: navigation, search


Forme française Keranguéo
Forme bretonne Keroñgeo
Signification "village des petites grottes"
Décomposition Ker pour "lieu habité, village" et les termes Gou "petit, bas" et Keo "grottes"
Relevés 1603, 1636, 1681, 1682, 1740, 1790, 1834
Référentiel : « Cartographie, cartes anciennes » ¤  « Index des toponymes » « Étude de Bernez Rouz sur les noms de lieux d'Ergué-Gabéric » ¤ « Dictionnaire des noms de lieux bretons d'Albert Deshayes » ¤ 

[modifier] 1 Géolocalisation du village

Coordonnées géographiques : 48° 1' 39.22" N 4° 1' 7.86" W (lat. 48.027562, long. -4.01885)

Cartographie du lieu-dit : « Géo.Keranguéo »

[modifier] 2 Explications toponymiques

Dans le Cahier n° 9 d'Arkae publié en 2007, Bernez Rouz explique l'origine du lieu-dit comme suit :

Keranguéo (Keroñgeo)

Orthographe Année Source (cf. ) Référence, côte
Kerougeau 1603 A.D.F. IGI
Kerougueo 1636 A.D.F. A 38
Keranqueau 1681 A.C.E.G. B.M.S.
Kerougeau 1682 A.D.F. A 142
Kerouqueau 1740 A.C.E-G. B.M.S.
Keronguéau 1790 A.D.F. 10 L 168, recensement
Kerangueo 1834 A.C.E-G. Ancien cadastre
Kerangueo 1946 I.N.S.E.E. Nomenclature
Keronguéo 1962 A.C.E-G. Cadastre
Keranguéo 2002 I.G.N. Carte 0618 O

La graphie actuelle Keranguéo est fautive. Elle renvoie à un Kêr-an-Keo, le villahe du dénommé le Quéau, encore écrit Quéo. La prononciation locale /Keroñguéo/, et surtout les anciennes formes kerougueo amènent à décomposer ce nom en Ker-gou-eo

Keo est le nom breton de la grotte, site où l’on aurait trouvé des abris souterrains fréquents au moyen âge pour se cacher en cas de danger. Le préfixe Gou, qu’on trouve aussi dans Gougastell en Briec, sur l’autre rive de l’Odet a le sens de bas, dessous, ou encore petit. Après kêr le G disparaît comme dans gouenn / ar ouenn avaloù.

Il faut traduire Keroñgeo par le village des petites grottes.

En janvier 2007, Bernez Rouz écrit dans le bulletin Keleier de l'association Arkae :

Le hameau de Keranguéo, situé entre Lestonan et Odet, était orthographié Kerougueau en 1636 et 1669, Keranqueau en 1681, Kerouqueau en 1740. La graphie actuelle Keranguéo est fautive. Elle renvoie à un Ker-an-Keo, le village du dénommé le Quéau, encore écrit Quéo.

La prononciation locale /keroñguéo/, et surtout les anciennes formes kerougueo amènent à décomposer ce nom en ker-gou-geo.

Keo est le nom breton de la grotte, et évoque un site où l’on aurait trouvé des abris souterrains fréquents au moyen âge pour se cacher en cas de danger.

Le préfixe Gou, qu’on trouve aussi dans Gougastell en Briec sur l’autre rive de l’Odet a le sens de bas, dessous, ou encore petit. Après ker le G disparaît comme dans gouenn / ar ouenn avaloù.

Il faut traduire Keroñgeo par le village des petites grottes.

Dans son mémoire en breton de 1977 (et dans son résumé en français de 1980), Bernez Rouz avançait l'explication suivante  :

4 - ANVIOU GANT KER

a) AN ANV KER

30% eus an anvioù-lec'h studiet ganeomp a ao dezho anvioù gant KER. E 1834 eo 40% eus an atantoù a zo gant an anv KER. En o zouez m'eus nikun a hañval bezañ gant ar ster "castrum" : kastell kreñv pe kêr vogeriet a gaved gwechall gozh e-barzh Caermarthen e Bro Gembre pe Ker Ahez e Breizh.

Aet eo da get ar ster-se tro an Xvet kantved ha diwar neuze ez eus bet krouet kêrioù pe atantoù dezho un ti hepken da zigentañ, emichañs. Gant kresk ar boblañs en XIIvet kantved ze eus deuet ur bern eus an anvioù-se. Ha roet zo bet dezho anv an ozhac'h evit o disheñvalaat. Setu perak emañ al lodenn vrasañ anezho savet gant KER + anv den. Un nebeudig a zalc'h d'un anv all Ker ar Penn Sal da skouer, ha nebeutoc'h c'hoazh a zo gant KER + anv gwan Kernevez, Kervihan ...

d) KER + ANVIOU ALL

-- Kerangueo  Image:Kerangueo-phonétique.jpg (Keroñgeo), 1636 : Kerougueau, 1669 : Kerougeau, 1681 : Keranqueau, 1740 : Kerouqueau
Daoust d'ar stumm skrivet nevez 'zo n'eo ket anat e vije amañ Kêr ar C'heo, na pa vije an anv-den na pa vije KEO = site où on aurait découvert des abris souterrains (Gourvil). An distagadur hag ar stummoù kozh a ya a-enep d'an displegadur-se. Goulakaat a c'heller GOU GEO : KER - GOU - KEO Kerhougeo Kerougeo. Ur gêr Gousgastell a zo dres e-tal war c'hlann an Oded.

KERONGEO  : ?, peut-être un ancien KER-GOU-GEO = le village de dessous la grotte.

Quant au nom de personne "Quéau", Albert Deshayes donne son interprétation page 403 de son Dictionnaire des noms de lieux bretons :

PARTIE "Des noms de personnes"
Chapitre "Des noms de baptême bretons"


Quéau, en tant que nom de baptême, se heurte à ses homonymes kew "creux" ou kew "grotte", d'où est issu le nom Le Quéau d'origine toponymique. Le nom remonterait à un ancien Caio dérivé du précédent. On le relève avec certitude dans Kerguéau en Le Folgoët (29), id. en 1543, et en Plouguerneau (29), Kerguou en 1572, dans Keryau en Pleyben (29), Kergueau en 1684, dans Languéo en Lanrivoaré (29), Languéau en 1710, et dans Saint-Thia en Collinée (22), Seint Queau en 1279.