Chapelle de Kerdévot, sant Telo et Gwenêl en breton, Feiz ha Breiz 1926 - GrandTerrier

Chapelle de Kerdévot, sant Telo et Gwenêl en breton, Feiz ha Breiz 1926

Un article de GrandTerrier.

(Différences entre les versions)
Jump to: navigation, search
Version du 5 avril ~ ebrel 2015 à 18:00 (modifier)
GdTerrier (Discuter | contributions)

← Différence précédente
Version du 5 avril ~ ebrel 2015 à 18:17 (modifier) (undo)
GdTerrier (Discuter | contributions)

Différence suivante →
Ligne 165: Ligne 165:
F.M., diwar notennou L. ar Gwennec F.M., diwar notennou L. ar Gwennec
-<spoiler text="Bosenn Elliant ...">N'hellomp ket plega evelse istor Intron Varia Keidevot, hep-laret eur poz, eus gwerz Bosenn Elliant. Ne gaver.ket kalz kosnc'h egeti; ha nebeud tre a dosta outi: an traôn koz alles a dalv traou kaer. +<spoiler text="Bosenn Elliant ...">N'hellomp ket plega evelse istor Intron Varia Keidevot, hep-laret eur poz, eus gwerz Bosenn Elliant. Ne gaver ket kalz kozoc'h egeti ; ha nebeud tre a dosta outi : an traiu koz alles a dalv traou kaer.
Tre Langolen hag ar Faouet Tre Langolen hag ar Faouet
-<br>Enr barz santal vez kavet; +<br>Eur barz santel a vez kavet ;
-<br>Hag hen Tad Itasian anvét+<br>Hag hen Tad Rasian anvét
Laret en deus d'ar Faouediz Laret en deus d'ar Faouediz
Ligne 179: Ligne 179:
<br>Eet zo gat-hi seiz mil ha kant. <br>Eet zo gat-hi seiz mil ha kant.
-E Bro Elltant, hep laret gaou, +E Bro Elliant, hep laret gaou,
<br>Ema diskennet an Ankou <br>Ema diskennet an Ankou
-<br>Maro an holt dud, nemed daou : +<br>Maro an holl dud, nemed daou :
Eur c'hroegik koz tri-ugent vloa Eur c'hroegik koz tri-ugent vloa
<br>Hag eur mab ken he devoa. <br>Hag eur mab ken he devoa.
 +Edo ar vosenn ' peint ma zi Pa gara Doue, teuy en ti; Ni iei 'mezpa deuy, . , • E. kreiz Billant, er mare'hallee'h, Geot da falc'hat e kafec'h, Nenied eun hentig eus ar char A gai re vara d'an 'Kri vije 'r galop na onelje, E bro ERiant, neh a vile: Gwel't triauee'h kar tal ar vered. Ha triouee'h eno tonét. Lec'h oa nao mab eun'tiad Eent d'an. douar . en em. c'harrard, I:Tag o mamm baour ouz o Charrat. 0 zad adreuv o ç'hottibannat: Kallet gintan --•e skiant-vat.' Hi a iude, 'chalve Doue ; Hennie e •oa korf hag ene: Laket ,ma nao mab en douar, Ha me roi d'oc'h eut gdifflz koar, A ray teir zro en dro d'ho ti • Ha teir endro ar minic'hi, Nao mat, am boa, am boa ganet Satu gad an Ankou int eet; • Gant an aniton itta dour lien da roi «in Fui Tonmig !Tour! Leun ar vered .rez ar Chieuniou, Leun an Riz 'raz 'an treuzpa. • Red • ga ar pankout ( Da lakat tir Chorion. Me wel vered eun deryet4i Hag en he beg gui liser -wenn;
 +<br>Eet an holl dud gant ar vosen
 +
 +Ne ve kanet morse gwerz Bosenn Elliant, hep displega da heul ar gonchenn estlammus-man :
 +
 +« An de-ze eo pardon e borc'h Elliant : Eur potr yaouank o tont d'an dour gant e gezeg, a welas eun intron gaer ganti eur zae wenn, azeet war bordig ar ster, eur gouel en lie dorn. « Kas aehanon dreist, a laras-hi. — Oh! ya sur, a respontas hen. Hag hi a-ramp war dailher ar marc'h ha buan d'an tu all. Neuze an Intron a zisklerias kemend-man d'an den : « Potr yaouank, n'ouzoc'h ket piou ho peus digaset d'an tu man: Me eo as Vosenà. Tro Breiz-Izel am• eus greet,' hag emaoun breman ri,vont d'ar vorc'h. Kleir a rit tinta}-ar zon: kemend.hant a skoio ma baz gantan, hennez varvo war an tôI; n'ho peus ket ezom da gaout aon... Ne c'hoarveo droug ebet na ganoe'h na gant ho mamm. N'hé deus ket laret igevier; reg ar zon eo Merket enni.
 +
 +Maro an holl tud nemed daou
 +<br>Eur chroegik koz tri-ugent vloa
 +<br>Hag eur mab hepken he devoa ...
 +
 +N'ouzoc'h ket penoz, a dare unan, e voe kavet an tu da gas ar vosenn, mez deuz ar vro ? o kana anei. Pa n'em zantas diskleriet, e troc'has kwit. Ar gwella tu eta evit kas ar Vosenn diwar hon tro eo he c'hana. Setu perak, diwar an de-ze, n'eus bet gwelét morse diou anei.
</spoiler> </spoiler>
<i>Tennet eus leor « Barzaz-Breiz » Kermarker.</i> <i>Tennet eus leor « Barzaz-Breiz » Kermarker.</i>

Version du 5 avril ~ ebrel 2015 à 18:17

Catégorie : Journaux
Site : GrandTerrier

Statut de l'article :
  Image:Bullorange.gif [Développé]
§ E.D.F.

Le Feiz ha Breiz [1], le journal en langue bretonne de l'évêché de Quimper et de Léon, a publié en 1926 de nombreux articles sur les chapelles de Cornouaille, dont Kerdévot, et dans celle sur Ti-Man-Doué on trouve un fragment de cantique sur les saints Guénolé et Gwenael, vénérés au pays d'Ergué.

Autres lectures : « Saint Gwenhaël (6e siècle) » ¤ « MORVANNOU Fañch - Saint Guénaël » ¤ « Kantik da Sant Ginal » ¤ « Sant Gwenael » ¤ « Saint Guenaël d'Ergué-Gabéric, OF-LQ 1985 » ¤ « Espace Kerdévot » ¤ « 1910-1935 Notes et coupures gabéricoises de Louis Le Guennec » ¤ « VILLEMARQUÉ Théodore Hersart (de la) - Le Barzaz Breiz » ¤ « CROIX-VEILLARD - Dictionnaire du patrimoine breton » ¤ 

1 Présentation

Dans l'extrait de cantique ci-dessous où les paroissiens quimpérois sont invités à faire leurs dévotion à la chapelle de Ti-Mann-Doue, on se rend compte à quel point les deux saints du 6e siècle sont vénérés au Grand Ergué, ce qui peut se comprendre car saint Gwenael est né à Kerrouz-Tréodet, qu'il y est le saint patron et que saint Guénolé s'était déplacé pour le convaincre de le suivre (saint Gwenael sera le successeur de saint Guénolé à l’abbaye de Landévennec).

Roomp amzer
Da Wennole
Da zont d'ar gêr
Eus an Erge
Da zont d'ar ger eus an Erge
Gant Gwenêl e ziskib neve.

(Donnons du temps)
(à saint Gwenolé)
(en revenant à la maison)
(depuis Ergué-Gabéric)
(en revenant d'Ergué à la maison)
(avec Gwenael son nouveau disciple)

On peut se demander à quelle occasion un quimpérois rentre chez lui en revenant d'Ergué-Gabéric : est-ce après un pèlerinage ou le pardon de la chapelle de Kerdévot ? On peut aussi noter un point commun entre les deux chapelles : comme à Kerdévot, le jeudi saint précédant Pâques, un pardon muet (« pardon mud » en breton) est organisé à Ti-Mamm-Doue.

Quant à la chapelle de Kerdévot, le texte breton de l'article de juin 1926 reprend les thèmes classiques historiques et iconographiques du mémorialiste Louis Le Guennec : la légende du retable arrivé de Flandres (« Oter Kerdevot zo unan eus kaera labouriou kizellet war ar c'hoad e Breiz-Izel » (le retable de Kerdévot est l'un des plus belles oeuvres en bois de toute la basee-Bretagne), le cantique de 1712 avec l'épisode des marins de Duguouay-Trouin ... et se termine par la gwerz « Bozenn Eliant » (la peste d'Elliant) de Théodore Hersart de la Villemarqué dans son « Barzaz Breiz ».

L'article ne manque pas de mentionner l'existence de saint Théleau chevauchant un cerf : « ouz skeudenn Sant Telo a-ramp war eur c'haro ». La statue aux couleurs pastels de l’évêque en chape, mitre et crosse a été magnifiquement restaurée en décembre 1979 par le sculpteur gabéricois Laouic Saliou. La légende rapporte qu’un seigneur offrit à l’ermite Télo les terres qu’il pourrait enclore en une nuit, avant le chant du coq ; le saint se servit d’un cerf comme monture pour délimiter son nouveau territoire.

Le saint très populaire, originaire du pays de Galles, n'est pas un grand saint officiel (bien que conseiller de saint Samson) et Albert Le Grand dans ses « Vies des Saints d'Armorique » ne le mentionne même pas. Seule une courte note d'A.-M. Thomas évoque la grande dévotion dont il était l'objet. Dans le « Dictionnaire du Patrimoine breton » d'Alain Croix et de Jean-Yves Veillard, une photo de la statue du saint à Kerdévot illustre l'article Saints, et un exemple de vénération populaire apporté par la diffusion des « Buhez ar Sent » (vie des Saints) aux 19e et 20 siècles.

 
(dessin de Louis Le Guennec)


2 Transcription

Juin 1926 - Ty-Mamm-Doue

Et traduction française du fragment du cantique.

KERNE - Epad miz mê, re Gerfeunteun ha re Gemper zo bet alies oc'h ober eur gwel da unan eux kaera chapeliou savet d'an Introun Varia wardro Kemper.

Ne vo pell, e vo grêt enni ar pardon bras d'ar zul kenta a viz Gouere. Setu eta :

Roomp amzer
Da Wennole
Da zont d'ar gêr
Eus an Erge
Da zont d'ar ger eus an Erge
Gant Gwenêl e ziskib neve.

(Donnons du temps)
(à saint Gwenolé)
(en revenant à la maison)
(depuis Ergué-Gabéric)
(en revenant d'Ergué à la maison)
(avec Gwenael son nouveau disciple)

Ha ni ielo, ma mignoned
D'ober eun dro bale
Dre ar mêziou alaouret
Beteg Ty Mamm Doue ...

(Et nous irons mon ami)
(faire une promenade)
(à la campagne verdoyante)
(jusqu’à Ty Mamm Doué)

 

Novembre 1926 - Intron Varia Kerdevot

Présentation de la chapelle de Kerdevot.

KERNE, PARDON AN TEIR VARI (Kendalc'h)

Intron Varia Kerdevot

An oferenn vintin er Sklerder, an oferenn-bred e ti Intron Varia Izel-Vor, d'ar gousperou breman da Gerdevot e parrez an Erge-Vras.

Eur peziad mat a hend, zo d'oher evit mont di deus ar Forest. Ne iafomp ket da lonka poultrenn war hend bras Kemper da Gonk, na da gask disheol elec'h n'eus bod koad ebet war ar c'hleuniou. Deomp kentoc'h gant hend Erge-Vihan. Diskennomp goude d'ar stankenn, d'an drao- nienn ledan e teu enni Ster-Jet ha Ster-Odet da veska o dour. Treuzomp Ster-Jet e Pont an Dour Gwenn ha kemeromp hend Elliant, hag e vimp buan e Penn hor beach.

§ Intron Varia Kerdevot ...

§ Kantik koz Intron Varia Kerdevot ...

F.M., diwar notennou L. ar Gwennec

§ Bosenn Elliant ...

Tennet eus leor « Barzaz-Breiz » Kermarker.

3 Coupures de presse

4 Annotations

  1. « Feiz ha Breiz » est le premier journal hebdomadaire en langue bretonne, fondé en 1865 par le vicaire général Léopold-René de Léséleuc, sous la mandature de Mgr Sergent, et diffusé jusqu'en 1884, puis de 1899 à 1944, et enfin depuis 1945. De 1865 à 1883 la direction et rédaction furent assurées par Gabriel Morvan, puis par l'abbé Nédélec. En 1911, l'abbé Jean-Marie Perrot, rédacteur pour Feiz ha Breiz depuis 1902 en prend la direction jusqu'à sa mort en 1943. La revue Kroaz Breiz succéda de 1948 à 1950 à la revue Feiz ha Breiz, puis changea de nom pour s’appeler Bleun-Brug (1951-1984) quand elle commença à publier des articles en français. [Ref.↑]
  2. Skip : "moan", c'est-à-dire élancé. [Ref.↑]
  3. A n'em wef : se tordent. [Ref.↑]
  4. Gwaligner-se : reuziou, fléaux, malheurs. [Ref.↑]
  5. Bard, poète, pôtr ar gwerziou. [Ref.↑]


Thème de l'article : Coupures de presse relatant l'histoire et la mémoire d'Ergué-Gabéric

Date de création : octobre 2006    Dernière modification : 5.04.2015    Avancement : Image:Bullorange.gif [Développé]