Chapelle de Kerdévot, sant Telo et Gwenêl en breton, Feiz ha Breiz 1926 - GrandTerrier

Chapelle de Kerdévot, sant Telo et Gwenêl en breton, Feiz ha Breiz 1926

Un article de GrandTerrier.

(Différences entre les versions)
Jump to: navigation, search
Version du 5 avril ~ ebrel 2015 à 07:23 (modifier)
GdTerrier (Discuter | contributions)

← Différence précédente
Version du 5 avril ~ ebrel 2015 à 07:45 (modifier) (undo)
GdTerrier (Discuter | contributions)

Différence suivante →
Ligne 1: Ligne 1:
{|with=870 {|with=870
-|width=20% valign=top|{{Coupures}}+|width=20% valign=top rowspan=2|{{Coupures}}
|width=55% valign=top {{jtfy}}|__NOTOC____NUMBERHEADINGS__ |width=55% valign=top {{jtfy}}|__NOTOC____NUMBERHEADINGS__
<i>Le Feiz ha Breiz <ref name=Feizhabreiz>{{Feizhabreiz}}</ref>, le journal en langue bretonne de l'évêché de Quimper et de Léon, a publié en 1926 de nombreux articles sur les chapelles de Cornouaille, dont Kerdévot, et dans celle sur Ti-Man-Doué on trouve un fragment de cantique sur les saints Guénolé et Gwenael, vénérés au pays d'Ergué.</i> <i>Le Feiz ha Breiz <ref name=Feizhabreiz>{{Feizhabreiz}}</ref>, le journal en langue bretonne de l'évêché de Quimper et de Léon, a publié en 1926 de nombreux articles sur les chapelles de Cornouaille, dont Kerdévot, et dans celle sur Ti-Man-Doué on trouve un fragment de cantique sur les saints Guénolé et Gwenael, vénérés au pays d'Ergué.</i>
- 
-Autres lectures : {{Tpg|Saint Gwenhaël (6e siècle)}}{{Tpg|MORVANNOU Fañch - Saint Guénaël}}{{Tpg|Kantik da Sant Ginal}}{{Tpg|Sant Gwenael}}{{Tpg|Saint Guenaël d'Ergué-Gabéric, OF-LQ 1985}}{{Tpg2|:Category:Kerdévot|Espace Kerdévot}}{{Tpg|1910-1935 Notes et coupures gabéricoises de Louis Le Guennec}}{{Tpg|VILLEMARQUÉ Théodore Hersart (de la) - Le Barzaz Breiz}} 
- 
|width=25% valign=top| |width=25% valign=top|
[[Image:Feizhabreiz2.jpg|right|280px]] [[Image:Feizhabreiz2.jpg|right|280px]]
 +|-
 +|colspan=2|
 +Autres lectures : {{Tpg|Saint Gwenhaël (6e siècle)}}{{Tpg|MORVANNOU Fañch - Saint Guénaël}}{{Tpg|Kantik da Sant Ginal}}{{Tpg|Sant Gwenael}}{{Tpg|Saint Guenaël d'Ergué-Gabéric, OF-LQ 1985}}{{Tpg2|:Category:Kerdévot|Espace Kerdévot}}{{Tpg|1910-1935 Notes et coupures gabéricoises de Louis Le Guennec}}{{Tpg|VILLEMARQUÉ Théodore Hersart (de la) - Le Barzaz Breiz}}{{Tpg|CROIX-VEILLARD - Dictionnaire du patrimoine breton}}
|} |}
Ligne 37: Ligne 37:
L'article ne manque pas de mentionner l'existence de saint Théleau chevauchant un cerf : « <i>ouz skeudenn Sant Telo a-ramp war eur c'haro</i> ». La statue aux louleurs pastel de l’évêque en chape, mitre et crosse a été magnifiquement restaurée en décembre 1979 par le sculpteur gabéricois Laouic Saliou. L'article ne manque pas de mentionner l'existence de saint Théleau chevauchant un cerf : « <i>ouz skeudenn Sant Telo a-ramp war eur c'haro</i> ». La statue aux louleurs pastel de l’évêque en chape, mitre et crosse a été magnifiquement restaurée en décembre 1979 par le sculpteur gabéricois Laouic Saliou.
-Le saint très populaire, originaire du pays de Galles, n'est pas un grand saint officiel (bien que conseiller de saint Samson) et Albert Le Grand dans ses « <i>Vies des Saints d'Armorique</i> » ne le mentionne même pas. Seule une courte note d'A.M. Thomas évoque la dévotion dont il était l'objet.+Le saint très populaire, originaire du pays de Galles, n'est pas un grand saint officiel (bien que conseiller de saint Samson) et Albert Le Grand dans ses « <i>Vies des Saints d'Armorique</i> » ne le mentionne même pas. Seule une courte note d'A.-M. Thomas évoque la grande dévotion dont il était l'objet.
 + 
 +Dans le « <i>Dictionnaire du Patrimoine breton</i> » d'Alain Croix et de Jean-Yves Veillard, une photo de la statue du saint à Kerdévot illustre l'article Saints, et un exemple de vénération populaire apporté par la diffusion des « <i>Buhez ar Sent</i> » (vie des Saints) aux 19e et 20 siècles.
|width=4% valign=top {{jtfy}}|&nbsp; |width=4% valign=top {{jtfy}}|&nbsp;
|width=48% valign=top {{jtfy}}| |width=48% valign=top {{jtfy}}|
Ligne 121: Ligne 123:
Er vered, eur C'halvar kaer hag eur sakreteri, euh daim sapaturus d'ei: egiz kein eur pag, eur.vatinaant. Tri c'hant metr benag deus ar chapel, eus tu ar Zao-heol, eman ar feunteun iakr gant he zalbenn kizellet hag he lennou hi-, "han a c'hell an dud mont enno da eva ha da 'n em walc'hi. Er vered, eur C'halvar kaer hag eur sakreteri, euh daim sapaturus d'ei: egiz kein eur pag, eur.vatinaant. Tri c'hant metr benag deus ar chapel, eus tu ar Zao-heol, eman ar feunteun iakr gant he zalbenn kizellet hag he lennou hi-, "han a c'hell an dud mont enno da eva ha da 'n em walc'hi.
-Diaes bras e ve d'an den laret peger brao eo pardon bras Gwengolo ha pegemend a dud a yak ennan, deus Brieg, Elliant, Langolen, Landudal, Kemiper ha deus a bel.- loc'h c'hoaz. E Kerne-Izel n'eus ket kalz iiardoniou hag e ye treeli da hani Kerdevot: Gôude Sautez Anna ar Palud hen eo sur pardon bras ar Glaziked. +Diaes bras e ve d'an den laret peger brao eo pardon bras Gwengolo ha pegemend a dud a yak ennan, deus Brieg, Elliant, Langolen, Landudal, Kemiper ha deus a belloc'h c'hoaz. E Kerne-Izel n'eus ket kalz pardoniou hag e ye trec'h da hani Kerdevot: Goude Santez Anna ar Palud hen eo sur pardon bras ar Glaziked.
</spoiler> </spoiler>
-<spoiler text="Kantik koz Intron Varia Kerdevot ...">Kantik koz Intron Varia Kerdevot zo bet embannet er bloavez 1891 gant an Otrou Favé,,beIeg. Goal birr. eo: 56 affennad zo dioutan. Brezoneg fall a-walc'h a gaver ennan. !ar mareou ro."eo bet savet (1712) e oa galleg !els ar falc'h da droc'hi Cou« brezoneg treut. A c'hraz Doue, an devez hizio eo bet c'houenaet an a/c'houesenn`-se a golfe hor par-kad ed. +<spoiler text="Kantik koz Intron Varia Kerdevot ...">Kantik koz Intron Varia Kerdevot zo bet embannet er bloavez 1891 gant an Otrou Favé, beleg. Goal birr eo : 56 pennad zo dioutan. Brezoneg fall a-walc'h a gaver ennan. D'ar mareou m'eo bet savet (1712) e oa galleg leiz ar falc'h da droc'hi etouez brezoneg treut. A c'hraz Doue, an devez hizio eo bet c'houennet an alc'houezenn-se a golle hor parkad ed.
-Ar c'hantik daoust xla ze, n'eman ket ar berr halan gan-tin ha dont a ra dioutén a-weehou ar pez a ra talvoudegez ar gwerziou: an tan hag an nerz.+Ar c'hantik daoust da ze, n'eman ket ar berr halan gantan ha dont a ra dioutan a-wechou ar pez a ra talvoudegez ar gwerziou : an tan hag an nerz.
-Roet e vo d'o• an diverra eus ar c'hantik, hag an tan= va eus e Vrezoneg drouk livet gant terzienn Bro-C'hall. +Roet e vo d'oc'h an diverra eus ar c'hantik, hag an tanva eus e Vrezoneg drouk livet gant terzienn Bro-C'hall.
-Da ganta, ar barz, evit heuilh ar giz, a ra eur bedenn d'an. Dreinded Zakr. Goude e tigas da zonj, n'eus bat morse muieh a zigues da 'n em erbedi,, ouz, ar Werc'hez: +Da ganta, ar barz, evit heuilh ar giz, a ra eur bedenn d'an Dreinded Zakr. Goude e tigas da zonj, n'eus bet morse muioc'h a zigarez da 'n em erbedi, ouz ar Werc'hez :
« <i>Tristidigez a welan, allas! pell zo er bed « <i>Tristidigez a welan, allas! pell zo er bed
-<br>Quernez eus bet ivez comincinçet da velet , +<br>Quernez eus bet ivez commançet da velet ,
<br>Assista a reomp bemdez en enterramanchou <br>Assista a reomp bemdez en enterramanchou
<br>Demeus a dud hor c'hanton, hag en o servichou <br>Demeus a dud hor c'hanton, hag en o servichou
-<br>N'en deus minet ar mitan, n'hon eus ket c'hoaz gaelet +<br>N'en deus nemet ar vosen, n'hon eus ket c'hoaz gaelet
<br>En hon touez er vro-man. Doue ra vezo meulet.</i> » <br>En hon touez er vro-man. Doue ra vezo meulet.</i> »
-Ar gwella tu da n'em viral ouz ar gwaligner-ze <ref>Gwaligner-se : reuziou, fléaux, malheurs.</ref> eo pedi ar Werc'hez Van gant eur fizians vras, hag aspedi c'hoaz anei da herpel brec'h be rageb. lieur a lec'h santal, 'pair eo, zo bat .laket dindan •he ano eun tamm e pep lec'h dre Vreiz; met ar barz <ref>Bard, poète, pôtr ar gwerziou.</ref> a gred, a hep choqui a nep faeson iliz santal ebed » go parrez an *Erge Vras an hani he deus ar wella hag an deviota iliz, egiz ma verk an ano a Gerdevot. +Ar gwella tu da n'em viret ouz ar gwaligner-ze <ref>Gwaligner-se : reuziou, fléaux, malheurs.</ref> eo pedi ar Werc'hez Vari gant eur fizians vras, hag aspedi c'hoaz anel da herpel brec'h he mab. Meur a lec'h santel, gwir eo, zo bet laket dindan he ano eun tamm e pep lec'h dre Vreiz ; met ar barz <ref>Bard, poète, pôtr ar gwerziou.</ref> a gred, « hep choqui a nep faeson iliz santel ebed » eo parrez an Erge Vras an hani he deus ar wella hag an devota iliz, egiz ma verk an ano a Gerdevot.
Neuze e teu ganlan .konchenn an' ôter' koad-tkizellet a zo o' ficha ar Zantualt an Itroun-Varia o c'hottlenn "cligant ar micberour yaouank labourai warnan; o lavar roi ar c'haera digoll: ar baradoz. An ôter nenze zo pignet war eur vag, a deu da zouari e traon 'star Gem,per. Pa zigouez beleien ha kuzulierien iliz an Erge-Vraz da glask he ç'haout egiz ar re all, e ya ganto a galon vat beteg o chapél neve. Neuze e teu ganlan .konchenn an' ôter' koad-tkizellet a zo o' ficha ar Zantualt an Itroun-Varia o c'hottlenn "cligant ar micberour yaouank labourai warnan; o lavar roi ar c'haera digoll: ar baradoz. An ôter nenze zo pignet war eur vag, a deu da zouari e traon 'star Gem,per. Pa zigouez beleien ha kuzulierien iliz an Erge-Vraz da glask he ç'haout egiz ar re all, e ya ganto a galon vat beteg o chapél neve.

Version du 5 avril ~ ebrel 2015 à 07:45

Catégorie : Journaux
Site : GrandTerrier

Statut de l'article :
  Image:Bullorange.gif [Développé]
§ E.D.F.

Le Feiz ha Breiz [1], le journal en langue bretonne de l'évêché de Quimper et de Léon, a publié en 1926 de nombreux articles sur les chapelles de Cornouaille, dont Kerdévot, et dans celle sur Ti-Man-Doué on trouve un fragment de cantique sur les saints Guénolé et Gwenael, vénérés au pays d'Ergué.

Autres lectures : « Saint Gwenhaël (6e siècle) » ¤ « MORVANNOU Fañch - Saint Guénaël » ¤ « Kantik da Sant Ginal » ¤ « Sant Gwenael » ¤ « Saint Guenaël d'Ergué-Gabéric, OF-LQ 1985 » ¤ « Espace Kerdévot » ¤ « 1910-1935 Notes et coupures gabéricoises de Louis Le Guennec » ¤ « VILLEMARQUÉ Théodore Hersart (de la) - Le Barzaz Breiz » ¤ « CROIX-VEILLARD - Dictionnaire du patrimoine breton » ¤ 

1 Présentation

Dans l'extrait de cantique ci-dessous où les paroissiens quimpérois sont invités à faire leurs dévotion à la chapelle de Ti-Mann-Doue, on se rend compte à quel point les deux saints du 6e siècle sont vénérés au Grand Ergué, ce qui peut se comprendre car saint Gwenael est né à Kerrouz-Tréodet, qu'il y est le saint patron et que saint Guénolé s'était déplacé pour le convaincre de le suivre (saint Gwenael sera le successeur de saint Guénolé à l’abbaye de Landévennec).

Roomp amzer
Da Wennole
Da zont d'ar gêr
Eus an Erge
Da zont d'ar ger eus an Erge
Gant Gwenêl e ziskib neve.

(Donnons du temps)
(à saint Gwenolé)
(en revenant à la maison)
(depuis Ergué-Gabéric)
(en revenant d'Ergué à la maison)
(avec Gwenael son nouveau disciple)

On peut se demander à quelle occasion un quimpérois rentre chez lui en revenant d'Ergué-Gabéric : est-ce après un pèlerinage ou le pardon de la chapelle de Kerdévot ? On peut aussi noter un point commun entre les deux chapelles : comme à Kerdévot, le jeudi saint précédant Pâques, un pardon muet (« pardon mud » en breton) est organisé à Ti-Mamm-Doue.

Quant à la chapelle de Kerdévot, le texte breton de l'article de juin 1926 reprend les thèmes classiques historiques et iconographiques du mémorialiste Louis Le Guennec : la légende du retable arrivé de Flandres (« Oter Kerdevot zo unan eus kaera labouriou kizellet war ar c'hoad e Breiz-Izel » (le retable de Kerdévot est l'un des plus belles oeuvres en bois de toute la basee-Bretagne), le cantique de 1712 avec l'épisode des marins de Duguouay-Trouin ... et se termine par la gwerz « Bozenn Eliant » (la peste d'Elliant) de Théodore Hersart de la Villemarqué dans son « Barzaz Breiz ».

L'article ne manque pas de mentionner l'existence de saint Théleau chevauchant un cerf : « ouz skeudenn Sant Telo a-ramp war eur c'haro ». La statue aux louleurs pastel de l’évêque en chape, mitre et crosse a été magnifiquement restaurée en décembre 1979 par le sculpteur gabéricois Laouic Saliou.

Le saint très populaire, originaire du pays de Galles, n'est pas un grand saint officiel (bien que conseiller de saint Samson) et Albert Le Grand dans ses « Vies des Saints d'Armorique » ne le mentionne même pas. Seule une courte note d'A.-M. Thomas évoque la grande dévotion dont il était l'objet.

Dans le « Dictionnaire du Patrimoine breton » d'Alain Croix et de Jean-Yves Veillard, une photo de la statue du saint à Kerdévot illustre l'article Saints, et un exemple de vénération populaire apporté par la diffusion des « Buhez ar Sent » (vie des Saints) aux 19e et 20 siècles.

 
(dessin de Louis Le Guennec)


2 Transcription

Juin 1926 - Ty-Mamm-Doue

Et traduction française du fragment du cantique.

KERNE - Epad miz mê, re Gerfeunteun ha re Gemper zo bet alies oc'h ober eur gwel da unan eux kaera chapeliou savet d'an Introun Varia wardro Kemper.

Ne vo pell, e vo grêt enni ar pardon bras d'ar zul kenta a viz Gouere. Setu eta :

Roomp amzer
Da Wennole
Da zont d'ar gêr
Eus an Erge
Da zont d'ar ger eus an Erge
Gant Gwenêl e ziskib neve.

(Donnons du temps)
(à saint Gwenolé)
(en revenant à la maison)
(depuis Ergué-Gabéric)
(en revenant d'Ergué à la maison)
(avec Gwenael son nouveau disciple)

Ha ni ielo, ma mignoned
D'ober eun dro bale
Dre ar mêziou alaouret
Beteg Ty Mamm Doue ...

(Et nous irons mon ami)
(faire une promenade)
(à la campagne verdoyante)
(jusqu’à Ty Mamm Doué)

 

Novembre 1926 - Intron Varia Kerdevot

Présentation de la chapelle de Kerdevot.

KERNE, PARDON AN TEIR VARI (Kendalc'h)

Intron Varia Kerdevot

An oferenn vintin er Sklerder, an oferenn-bred e ti Intron Varia Izel-Vor, d'ar gousperou breman da Gerdevot e parrez an Erge-Vras.

Eur peziad mat a hend, zo d'oher evit mont di deus ar Forest. Ne iafomp ket da lonka poultrenn war hend bras Kemper da Gonk, na da gask disheol elec'h n'eus bod koad ebet war ar c'hleuniou. Deomp kentoc'h gant hend Erge-Vihan. Diskennomp goude d'ar stankenn, d'an drao- nienn ledan e teu enni Ster-Jet ha Ster-Odet da veska o dour. Treuzomp Ster-Jet e Pont an Dour Gwenn ha kemeromp hend Elliant, hag e vimp buan e Penn hor beach.

§ Intron Varia Kerdevot ...

§ Kantik koz Intron Varia Kerdevot ...

F.M., diwar notennou L. ar Gwennec

§ Bosenn Elliant ...

Tennet eus leor « Barzaz-Breiz » Kermarker.

3 Coupures de presse

4 Annotations

  1. « Feiz ha Breiz » est le premier journal hebdomadaire en langue bretonne, fondé en 1865 par le vicaire général Léopold-René de Léséleuc, sous la mandature de Mgr Sergent, et diffusé jusqu'en 1884, puis de 1899 à 1944, et enfin depuis 1945. De 1865 à 1883 la direction et rédaction furent assurées par Gabriel Morvan, puis par l'abbé Nédélec. En 1911, l'abbé Jean-Marie Perrot, rédacteur pour Feiz ha Breiz depuis 1902 en prend la direction jusqu'à sa mort en 1943. La revue Kroaz Breiz succéda de 1948 à 1950 à la revue Feiz ha Breiz, puis changea de nom pour s’appeler Bleun-Brug (1951-1984) quand elle commença à publier des articles en français. [Ref.↑]
  2. Skip : "moan", c'est-à-dire élancé. [Ref.↑]
  3. A n'em wef : se tordent. [Ref.↑]
  4. Gwaligner-se : reuziou, fléaux, malheurs. [Ref.↑]
  5. Bard, poète, pôtr ar gwerziou. [Ref.↑]


Thème de l'article : Coupures de presse relatant l'histoire et la mémoire d'Ergué-Gabéric

Date de création : octobre 2006    Dernière modification : 5.04.2015    Avancement : Image:Bullorange.gif [Développé]