Chapelle de Kerdévot, sant Telo et Gwenêl en breton, Feiz ha Breiz 1926

Un article de GrandTerrier.

(Différences entre les versions)

Jump to: navigation, search

Version du 4 avril ~ ebrel 2015 à 21:26

Catégorie : Journaux
Site : GrandTerrier

Statut de l'article :

[Développé]§ E.D.F.

Le Feiz ha Breiz [1], le journal en langue bretonne de l'évêché de Quimper et de Léon, a publié en 1926 de nombreux articles sur les chapelles de Cornouaille, dont Kerdévot, et dans celle sur Ti-Man-Doué on trouve un fragment de cantique sur les saints Guénolé et Gwenael, vénérés au pays d'Ergué.

Autres lectures : « Saint Gwenhaël (6e siècle) » ¤ « MORVANNOU Fañch - Saint Guénaël » ¤ « Kantik da Sant Ginal » ¤ « Sant Gwenael » ¤ « Saint Guenaël d'Ergué-Gabéric, OF-LQ 1985 » ¤ « Espace Kerdévot » ¤

1 Présentation

Dans l'extrait de cantique ci-dessous où les paroissiens quimpérois sont invités à faire leurs dévotion à la chapelle de Ti-Mann-Doue, on se rend compte à quel point les deux saints du 6e siècle sont vénérés au Grand Ergué, ce qui peut se comprendre car saint Gwenael est né à Kerrouz-Tréodet, qu'il y est le saint patron et que saint Guénolé s'était déplacé pour le convaincre de le suivre (saint Gwenael sera le successeur de saint Guénolé à l’abbaye de Landévennec).

Roomp amzer
Da Wennole
Da zont d'ar gêr
Eus an Erge
Da zont d'ar ger eus an Erge
Gant Gwenêl e ziskib neve.

(Donnons du temps)
(à saint Gwenolé)
(en revenant à la maison)
(depuis Ergué-Gabéric)
(en revenant d'Ergué à la maison)
(avec Gwenael son nouveau disciple)

On peut se demander à quelle occasion un quimpérois rentre chez lui en revenant d'Ergué-Gabéric : est-ce après un pèlerinage ou le pardon de la chapelle de Kerdévot ? On peut aussi noter un point commun entre les deux chapelles : comme à Kerdévot, le jeudi saint précédant Pâques, un pardon muet (« pardon mud » en breton) est organisé à Ti-Mamm-Doue.

(dessin de Louis Le Guennec)

2 Transcription

Juin 1926 - Ty-Mamm-Doue

Et traduction française du fragment du cantique.

KERNE - Epad miz mê, re Gerfeunteun ha re Gemper zo bet alies oc'h ober eur gwel da unan eux kaera chapeliou savet d'an Introun Varia wardro Kemper.

Ne vo pell, e vo grêt enni ar pardon bras d'ar zul kenta a viz Gouere. Setu eta :

Roomp amzer Da Wennole Da zont d'ar gêr Eus an Erge Da zont d'ar ger eus an Erge Gant Gwenêl e ziskib neve.	(Donnons du temps) (à saint Gwenolé) (en revenant à la maison) (depuis Ergué-Gabéric) (en revenant d'Ergué à la maison) (avec Gwenael son nouveau disciple)
Ha ni ielo, ma mignoned D'ober eun dro bale Dre ar mêziou alaouret Beteg Ty Mamm Doue ...	(Et nous irons mon ami) (faire une promenade) (à la campagne verdoyante) (jusqu’à Ty Mamm Doué)

Novembre 1926 - Intron Varia Kerdevot

Présentation de la chapelle de Kerdevot.

KERNE, PARDON AN TEIR VARI (Kendalc'h)

Intron Varia Kerdevot

An oferenn vintin er Sklerder, an oferenn-bred e ti Intron Varia Izel-Vor, d'ar gousperou breman da Gerdevot e parrez an Erge-Vras.

Eur peziad mat a hend, zo d'oher evit mont di deus ar Forest. Ne iafomp ket da lonka poultrenn war hend bras Kemper da Gonk, na da gask disheol elec'h n'eus bod koad ebet war ar c'hleuniou. Deomp kentoc'h gant hend Erge-Vihan. Diskennomp goude d'ar stankenn, d'an drao- nienn ledan e teu enni Ster-Jet ha Ster-Odet da veska o dour. Treuzomp Ster-Jet e Pont an Dour Gwenn ha kemeromp hend Elliant, hag e vimp buan e Penn hor beach.

§ Intron Varia Kerdevot ...

Intron Varia Kerdevot - Chapel Kerdevot zo ebars eun draonienn leun a c'hlazvez, treuzet gant eur wazig dour a ra d'ei freskadurez ; tro dro tuchennou, round o fennour. Dirazi eur c'hoad, stank an delliou ebarz: dreizo e c'hellomp gwelet pell dirazomp skeudenn skip [2] an tour.

Er bloavez 1701 da c'houel Maria ar Goulou e voe diskaret an tour-ze gant eur gaouad avel spountus. Mont a reas d'an traon war e-benn hag en eur dapa an douar, e flastras daou zen dindanan. Laket e voe prim war e zao, ken brao hag arôk gant eur renkennad diri a hep tu, ar vali-vaen e harz troad an tour hag hen-man e unan gant e veg lemm hag e gant toullig digor d'ar sklerijenn.

Pa z'eer en iliz, e chomer estonètken uhel all e ia ar volz da glask beg an doen. Gwelet 'reer c'hoaz ar pez a jom eus ar gwer-koz. Warno eo merket aroueziou tier koz Breiz-izel o deus greet eur vad benag d'ar chapel : re Wengat, Treanna (Eliiant), Kerforz, Kersulgar, ar C'hastel ha Liziard. Talvout a ra c'hoaz sellet ouz eun dôlenn gaêr ki-zellet warni badiant hor Zalver, ouz skeudenn Sant Telo a-ramp war eur c'haro ha dreist-holl ouz tôl burzuduz an ôter vras aman a-us d'ei Intron Varia Kerdevot.

Ar c'honchennou koz a lar d'omp eo an dôl-ze labour eur c'hizeller yaouank deus ar broiou estren. An Intron Varia hec'h unan a henchas e spered hag e zorn. Pa voe kempennet an tamm-koad, ar micherour a bignas anean war eur vatimant, eur vag. Lezet da vont gant he fenn he unan, houman a ieas pell pell evelse. gant ar môr. A-benn ar fin e teuas da zouara war ôd Benodet. Diredi a reas beleien an holl barreziou tro war dro da welet an tôl-labour dispar. Peb hani a glaskas kaout anean exit e iliz. Ar vag, avat, a dec'he bep tro ha den n'hellas pignat warni nemed beleien ha kuzulierien iliz an Erge-Vras. Kas a réjont ganto an dôl-ôter ebars eur c'har beteg ar chapel e oant da vat o ehan sevel d'an Intron Varia e Kerdevot. Hag en iliz laket en he zao evit trugarekaat ar Werc'hez da veze miret ar barrez ouz ar Vosenn a ree kemend a reuz war douar Elliant, en iliz-se e voe-laket an ôter vurzudus.

Diskouez a reer c'hoaz etre Rubernard ha Nivernod en Erge-Vras, eur pont-maën a c'hoanteas ar vosenn mont dreistan. N'em gavet e kenver ar C'heiz, seto an Intron-Varia o tigouezout ganti. En he zao e oa-hi ha dremmou ken rust d'ezi ma teuas ar vosenn war he c'hiz en eur 'n em ruza. E tel ar pont, ez eus eur roc'h hag a zoug roudou troad ar Werc'hez, hag e kiehen, roudou all ; re eun troad distumm, egiz hini eul loan divalo, troad ar vosenn. Oter Kerdevot zo unan eus kaera labouriou kizellet war ar c'hoad e Breiz-Izel. N'ê ket, avat, eus ar vro. Deut eo eus bro Flandrez ; an dud enni a zoug merk eur stal eus ker vras Anvers ; eun dorn, treset gant eun houarn ru. E c'hell beza eus amzeriou an dukez Anna. Eur barn tôlennou zo livet hag alaouret warni ; gwelet a reomp ar Werc'hez o tont er bed man hag o vont d'ar bedall, o vervel astennet war eur gwele etre an euneg abostol. Goude eo douget d'an douar benniget ; tri soudard Juzeo a glask miret ouz an dud da vont ebiou ha lakat o daouarn dizakr war an arched. Neuze an daourn a zistag diouto hag a jom stardet ouz ar c'hoad ; an tri ailhon a n'em wef [3] war an dachenn, o iudal gant ar boan. Gwelet a reomp c'hoaz an Tea hag ar Mab o lakat war benn an Intron-Varia eur gurunenn gaer aman ar Spered Santal o c'hournij a-us d'ei.

Diou dôlen all a ziskoues d'eomp ar Rouaned e hart - tréid ar Mabig Jezus hag hor Zalver douget d'an templ. N'int nag eus amzeriou nag eus talvoudegez ar me all.

Er vered, eur C'halvar kaer hag eur sakreteri, euh daim sapaturus d'ei: egiz kein eur pag, eur.vatinaant. Tri c'hant metr benag deus ar chapel, eus tu ar Zao-heol, eman ar feunteun iakr gant he zalbenn kizellet hag he lennou hi-, "han a c'hell an dud mont enno da eva ha da 'n em walc'hi.

Diaes bras e ve d'an den laret peger brao eo pardon bras Gwengolo ha pegemend a dud a yak ennan, deus Brieg, Elliant, Langolen, Landudal, Kemiper ha deus a bel.- loc'h c'hoaz. E Kerne-Izel n'eus ket kalz iiardoniou hag e ye treeli da hani Kerdevot: Gôude Sautez Anna ar Palud hen eo sur pardon bras ar Glaziked.

§ Kantik koz Intron Varia Kerdevot ...

Kantik koz Intron Varia Kerdevot zo bet embannet er bloavez 1891 gant an Otrou Favé,,beIeg. Goal birr. eo: 56 affennad zo dioutan. Brezoneg fall a-walc'h a gaver ennan. !ar mareou ro."eo bet savet (1712) e oa galleg !els ar falc'h da droc'hi Cou« brezoneg treut. A c'hraz Doue, an devez hizio eo bet c'houenaet an a/c'houesenn`-se a golfe hor par-kad ed.

Ar c'hantik daoust xla ze, n'eman ket ar berr halan gan-tin ha dont a ra dioutén a-weehou ar pez a ra talvoudegez ar gwerziou: an tan hag an nerz.

Roet e vo d'o• an diverra eus ar c'hantik, hag an tan= va eus e Vrezoneg drouk livet gant terzienn Bro-C'hall.

Da ganta, ar barz, evit heuilh ar giz, a ra eur bedenn d'an. Dreinded Zakr. Goude e tigas da zonj, n'eus bat morse muieh a zigues da 'n em erbedi,, ouz, ar Werc'hez:

« Tristidigez a welan, allas! pell zo er bed
Quernez eus bet ivez comincinçet da velet ,
Assista a reomp bemdez en enterramanchou
Demeus a dud hor c'hanton, hag en o servichou
N'en deus minet ar mitan, n'hon eus ket c'hoaz gaelet
En hon touez er vro-man. Doue ra vezo meulet. »

Ar gwella tu da n'em viral ouz ar gwaligner-ze [4] eo pedi ar Werc'hez Van gant eur fizians vras, hag aspedi c'hoaz anei da herpel brec'h be rageb. lieur a lec'h santal, 'pair eo, zo bat .laket dindan •he ano eun tamm e pep lec'h dre Vreiz; met ar barz [5] a gred, a hep choqui a nep faeson iliz santal ebed » go parrez an *Erge Vras an hani he deus ar wella hag an deviota iliz, egiz ma verk an ano a Gerdevot.

Neuze e teu ganlan .konchenn an' ôter' koad-tkizellet a zo o' ficha ar Zantualt an Itroun-Varia o c'hottlenn "cligant ar micberour yaouank labourai warnan; o lavar roi ar c'haera digoll: ar baradoz. An ôter nenze zo pignet war eur vag, a deu da zouari e traon 'star Gem,per. Pa zigouez beleien ha kuzulierien iliz an Erge-Vraz da glask he ç'haout egiz ar re all, e ya ganto a galon vat beteg o chapél neve.

Ar vro a-bez he deus liet da .c'honid gant al tec'h santell-ze. Tud Elliant:

" Attaquet oant gwechall gant eur c'hlenved kri.
Eitr pestilanç dangerus, commanc a reent da vervel.
Ken stanc a varvent bain& quen na vanquè loenet
Ha quiri d'ho ç'has d'ar vorc'h d'an douar hinniget. "

Tud Elliant a reas le da vont..d'ober eur weladenn da Intron Varia Kerdevot gant o bannielou hag o c'hroaziou. A vec'h oant diskennet da draon ar vorc'h, ar ré glanv a wellaas d'ô°, ha buan e oant pareet, an ail hag agile. Dibaoue ar burzud ze prosesion Elliant a la ato eur wech ar bloâ da Gerdevot.

Nag a draou kaer, a lar c'hoaz ar bàrz, lie deus grêt yamm val! Pet ha pet, igioazet, beuret, brevét n'eus ket bel 'digaset buhe enno gant!. liag a .dud dan zo deut da welet sklerljenn ,an heol benniget, gouda beza sq0et o daoulagad e dont ar feunteim zakr! —a D'an .ducl tkou-blet a skiant ha inemeci fon rentet = Kerdevot zo ot dînal ur remed assuret.

An traou laeret o unan, n'eus nemet o gouestla da In-tron Varia Kerdevot, a ,mu da veza ken pounner ma n'en ken ai laeron evit o stleja.

N'eus poan gorf na poan spered abat' ketnent ha ne teufe ar Werc'hez a bann outo. Ar beclierien aheurtet, katedet, ma c'heller o c'has da Gendeyot, a gavo fais sont d'ar ger. r barz a zispleg gouda eur renkènnad vat 'a draou barzuduz. An hani lenta eo istor ar iôuclard De'SChamps eus Kemper. Heman a oa bet er bloaven 1.711 _gant ar reder-nior brudet Duguay Rio-Ja-neiro. Pa oa ar batimanchou o tisthilAsh dro., c'halz anezo•:en 'd zouez bag an Deschamps, a -voe taget gant eur barr avel spontus. Pôtr Kemper hag ar re gantan deuas ar spered diezo da en em ouestli da IntrônIVaria &eh:levet. [Dont a rairont yac'h pesk' da zouar Breiz. Eur barn re .ail, avat, a ieas d'ar -goueted bag hag ail, korf ha madou. Deschamps hag e vignoned .a" voe mail ganto • mont da Gerdevot. Kinnig a rejont eur chapeled kaer d'ar Werc'hez hâ meur a oferenn voe laket ganto.

Goude e t'eu enr dornad mat a anoiou tud het dioua}let, • pareet, saveteet, lod én elir bedi er chapel, lod en em• eva eus donner fenntéun.•

Achui a ra hon 'den e gantik- eut- c'houlenn diga- norap„beza dik da vont da Gerdevot; da welétsplande-riou ar pardon bras. D'an deiz-so e vez digaset di ar la-kramant meulet ra vezo eus borc'h an Erge; an -egraon hizin •diskaret, a zone gwechall hep distag. Ma ne ga-nord ket kén breman, ipedennou ha kantikou ar 4ardo-nierien a zav o moues, trezeg ar baratins da .denna, ben-noz Doue ha sei1Ou trugarezus an Litron Varia war donal hor bro garet Breiz-lizel.

F.M., diwar notennou L. ar Gwennec

§ Bosenn Elliant ...

Tennet eus leor « Barzaz-Breiz » Kermarker.

3 Coupures de presse

Sant Gwenêl hag Intron Varia Kerdevot
juin, p. 222	novembre, p. 414	p. 415	p. 416	p. 417	p. 418
p. 419	p. 420

4 Annotations

« Feiz ha Breiz » est le premier journal hebdomadaire en langue bretonne, fondé en 1865 par le vicaire général Léopold-René de Léséleuc, sous la mandature de Mgr Sergent, et diffusé jusqu'en 1884, puis de 1899 à 1944, et enfin depuis 1945. De 1865 à 1883 la direction et rédaction furent assurées par Gabriel Morvan, puis par l'abbé Nédélec. En 1911, l'abbé Jean-Marie Perrot, rédacteur pour Feiz ha Breiz depuis 1902 en prend la direction jusqu'à sa mort en 1943. La revue Kroaz Breiz succéda de 1948 à 1950 à la revue Feiz ha Breiz, puis changea de nom pour s’appeler Bleun-Brug (1951-1984) quand elle commença à publier des articles en français. [Ref.↑]
Skip : "moan", c'est-à-dire élancé. [Ref.↑]
A n'em wef : se tordent. [Ref.↑]
Gwaligner-se : reuziou, fléaux, malheurs. [Ref.↑]
Bard, poète, pôtr ar gwerziou. [Ref.↑]

Thème de l'article : Coupures de presse relatant l'histoire et la mémoire d'Ergué-Gabéric

Date de création : octobre 2006 Dernière modification : 4.04.2015 Avancement : [Développé]

Récupérée de « http://arkaevraz.net/wiki/index.php?title=Chapelle_de_Kerd%C3%A9vot%2C_sant_Telo_et_Gwen%C3%AAl_en_breton%2C_Feiz_ha_Breiz_1926 »

Catégories: Reportages | Bzh | Gwenael | Kerdévot

 Pa z'eer en iliz, e chomer estonètken uhel all e ia ar volz da glask beg an doen. Gwelet 'reer c'hoaz ar pez a jom eus ar gwer-koz. Warno eo merket aroueziou tier koz Breiz-izel o deus greet eur vad benag d'ar chapel : re Wengat, Treanna (Eliiant), Kerforz, Kersulgar, ar C'hastel ha Liziard. Talvout a ra c'hoaz sellet ouz eun dôlenn gaêr ki-zellet warni badiant hor Zalver, ouz skeudenn Sant Telo a-ramp war eur c'haro ha dreist-holl ouz tôl burzuduz an ôter vras aman a-us d'ei Intron Varia Kerdevot.
-Ar c'honchennou koz a lar d'omp eo an dôl-ze labour eur c'hizeller yaouank deus ar broiou:estren. An Intron Varia .hec'h unan a eenchas e spered hag e zorn. Pa voe keyuPennet. an. tamm-Itoad, ar micherour a bignas.anean • • war eur vatimant, eur vag. Lezet rla vont gant he fenn he unan, hounian a ieas pell, peul eVelse. gant •ar môr. •-benn ar fln e teuas .da zouara war ôd Benodet. Diredi a reas he-- lelen an hoU,barreziou tro War drod•.welet an tôl-labour • - diSpar. Pah hani a glaakas kaout anean exit e iliz. Ar vag, avat, a dec'he.berp tro ha den n'hellas-pignat warni nemed beleten •ha• kuzulierien .iliz an Erge-Vras. Kas a 'ré- • »nt gant) an dôl-ôter chars eur d'hm.' beteg ar chape e oant da vat o ehan. sevel d'an Intron Varia e Kerdevot. Hag en iliz laket en he zao. evit trugarekaat ar.-Werehez dà, Vela miret ar" barrez. •ouz • ar Vosene -a ree-•kemend e ranz war douar Binant, en iliz-se e voe-laket an ôter. vur-zudus. .
+Ar c'honchennou koz a lar d'omp eo an dôl-ze labour eur c'hizeller yaouank deus ar broiou estren. An Intron Varia hec'h unan a henchas e spered hag e zorn. Pa voe kempennet an tamm-koad, ar micherour a bignas anean war eur vatimant, eur vag. Lezet da vont gant he fenn he unan, houman a ieas pell pell evelse. gant ar môr. A-benn ar fin e teuas da zouara war ôd Benodet. Diredi a reas beleien an holl barreziou tro war dro da welet an tôl-labour dispar. Peb hani a glaskas kaout anean exit e iliz. Ar vag, avat, a dec'he bep tro ha den n'hellas pignat warni nemed beleien ha kuzulierien iliz an Erge-Vras. Kas a réjont ganto an dôl-ôter ebars eur c'har beteg ar chapel e oant da vat o ehan sevel d'an Intron Varia e Kerdevot. Hag en iliz laket en he zao evit trugarekaat ar Werc'hez da veze miret ar barrez ouz ar Vosenn a ree kemend a reuz war douar Elliant, en iliz-se e voe-laket an ôter vurzudus.
-Diskouez a reer c'hoaz etre Rübernard ha -Nivernod en Erge—Vras, eur pont-main a c'hoanteas ar •vosenn .mont dreistan. brem .gavet e kenver ar 'Lehneiz,i,setidaeauton-Varia o •tigonezout gantL En he Zaro ni:O0.41:4:beiçlruiumou ken rust ,d'ezi ma teuas ar tosenn •wav.ben'hiz en •eur 'n em ruza. •E tel ar pont, ez eus- eur ;roeh hag a yang, .roudou •troad ar• Werehez, hag e kiehen, roudou ail; ré enn-troad diatumm, egiz hini aire loan divalo, troad ar vosenn. Oter Kerdevot Qo unan ,eus kaera labouriou kizellet war ar c'hoad e Breiz-Izel. N'ê ket, avat, eus ar vro. Deut eo eus bro Flandrez; an dud enni a zoug mark eur stal eus ker vras Anvers; eun dom, treset gant eun houaris ru. E c'hell beza eus amzeriou an. dukez Anna. Eur barn tô-lennoti zo livet hag alaouret warni: gwelet reomp ar Werehez-o tont er bed man hag o vont d'ar bed o ver-ve' astennet war eur gwele etre an euneg aboste, Gouda eo douget d'an douar benniget; tri soudard Juzeo a glask niiret ouz an dud da vont ebiou ha lakat o daonarn dizakr war an arched. Neuze an daourn a zistag diouto hag a Som stardet ouz ar elioad; an tri•allhon a n'em wef <ref>A n'em wef : se tordent.</ref>  war an dacbenn, o iu'dal gant ar boan. Qwefletta reomp ehdaz an Ted hag ar Mâb o lakat war benn an. Intron-Varia eur &eu; runenn gaer aman ar Spered Santal o c'hournij a-us d'ei.
+Diskouez a reer c'hoaz etre Rubernard ha Nivernod en Erge-Vras, eur pont-maën a c'hoanteas ar vosenn mont dreistan. N'em gavet e kenver ar C'heiz, seto an Intron-Varia o tigouezout ganti. En he zao e oa-hi ha dremmou ken rust d'ezi ma teuas ar vosenn war he c'hiz en eur 'n em ruza. E tel ar pont, ez eus eur roc'h hag a zoug roudou troad ar Werc'hez, hag e kiehen, roudou all ; re eun troad distumm, egiz hini eul loan divalo, troad ar vosenn. Oter Kerdevot zo unan eus kaera labouriou kizellet war ar c'hoad e Breiz-Izel. N'ê ket, avat, eus ar vro. Deut eo eus bro Flandrez ; an dud enni a zoug merk eur stal eus ker vras Anvers ; eun dorn, treset gant eun houarn ru. E c'hell beza eus amzeriou an dukez Anna. Eur barn tôlennou zo livet hag alaouret warni ; gwelet a reomp ar Werc'hez o tont er bed man hag o vont d'ar bedall, o vervel astennet war eur gwele etre an euneg abostol. Goude eo douget d'an douar benniget ; tri soudard Juzeo a glask miret ouz an dud da vont ebiou ha lakat o daouarn dizakr war an arched. Neuze an daourn a zistag diouto hag a jom stardet ouz ar c'hoad ; an tri ailhon a n'em wef <ref>A n'em wef : se tordent.</ref> war an dachenn, o iudal gant ar boan. Gwelet a reomp c'hoaz an Tea hag ar Mab o lakat war benn an Intron-Varia eur gurunenn gaer aman ar Spered Santal o c'hournij a-us d'ei.
-Dion dôlen all a siskoues d'eomp ar Rouaned e hart - tréid ar Mabig Jezus hag hor Zalver douget d'an templ. N'int nag eus amzeriou nag eus talvoudegez ar me all.
+Diou dôlen all a ziskoues d'eomp ar Rouaned e hart - tréid ar Mabig Jezus hag hor Zalver douget d'an templ. N'int nag eus amzeriou nag eus talvoudegez ar me all.
 Er vered, eur C'halvar kaer hag eur sakreteri, euh daim sapaturus d'ei: egiz kein eur pag, eur.vatinaant. Tri c'hant metr benag deus ar chapel, eus tu ar Zao-heol, eman ar feunteun iakr gant he zalbenn kizellet hag he lennou hi-, "han a c'hell an dud mont enno da eva ha da 'n em walc'hi.