Version du 27 juillet ~ gouere 2013 à 13:00 (modifier) GdTerrier (Discuter | contributions)
← Différence précédente |
Version actuelle (26 mai ~ mae 2023 à 13:39) (modifier) (undo) PerKentel (Discuter | contributions) m |
(9 intermediate revisions not shown.) |
Ligne 3: |
Ligne 3: |
| | Type = 1 | | | Type = 1 |
| | NomAuteur = VILLEMARQUE | | | NomAuteur = VILLEMARQUE |
- | | PrenAuteur = Hersart / de la | + | | PrenAuteur = Théodore Hersart / de la |
| | Titre = Barzaz Breiz - Chants populaires de la Bretagne | | | Titre = Barzaz Breiz - Chants populaires de la Bretagne |
| | Editeur = Perrin | | | Editeur = Perrin |
Ligne 19: |
Ligne 19: |
| {|width=870 | | {|width=870 |
| |width=37% align=left valign=top|<diapo w=220 f1="Barzaz_breiz.jpg" t1="Couverture" w2=220></diapo> | | |width=37% align=left valign=top|<diapo w=220 f1="Barzaz_breiz.jpg" t1="Couverture" w2=220></diapo> |
| + | |width=63% valign=top {{jtfy}}| |
| + | Une centaine de chants bretons populaires collectés au 19e siècle, essentiellement en Basse-Bretagne. |
| + | |
| + | Trois œuvres de cette somme incontournables ont un rapport avec Ergué-Gabéric, soit de voisinage, ou par rapport à une autre version, à savoir « La Peste d'Elliant » et « Les chouans » d'une part, et le Cantique de l'Enfer d'autre part. |
| + | |
| + | Autres lectures : {{Tpg|LUZEL François-Marie - Bosenn Elliant, gwerz de la Peste d'Elliant}}{{Tpg|KERGOURLAY Guillaume - La Peste d'Elliant, rhapsodie macabre}}{{Tpg|ROUZ Bernez & TREGUER Mikeal - ar Vosenn Nevez, la Peste Nouvelle}}{{Tpg|FAVÉ Antoine - Pierre Commémorative de la Peste d'Elliant}}{{Tpg|Gwers an ifern ou le cantique de l'enfer d'Alain Dumoulin}}{{Tpg|Petite Fantaisie sur l'enfer / Ha Doue bardono nanaon / J-M. Deguignet}}{{Tpg|Noblesse de Tinténiac propriétaire du manoir du Cleuyou avant la Révolution}} |
| + | |
| + | ==Le Cantique de l'Enfer== |
| + | |
| + | Gwerz qu'Hersart de la Villemarqué attribue au prédicateur Pierre Morin du 15e siècle. |
| + | |
| + | Deux gabéricois ont proposé des versions différentes ou détournées : le prêtre anti-constitutionnel Alain Dumoulin, et le paysan bas-breton Jean-Marie Déguignet, dont les textes ont fait l'objet d'analyses comparées : |
| + | |
| + | * Version Dumoulin : {{Tpg|Gwers an ifern ou le cantique de l'enfer d'Alain Dumoulin}} |
| + | * Version Déguignet : {{Tpg|Petite Fantaisie sur l'enfer / Ha Doue bardono nanaon / J-M. Deguignet}} |
| + | |
| + | |} |
| + | |
| + | ==La Peste d'Elliant== |
| + | {|width=870 |
| + | |width=37% align=left valign=top| |
| + | {|width=80%| |
| + | |width=100% {{jtfy}}| |
| + | La peste qui ravage la petite ville d'Elliant, emportant 7100 personnes. Seuls une vieille femme et son fils ont survécu. Une femme se lamente en accompagnant au cimetière les neuf enfants qu'elle avait mis au monde ; le père, devenu fou, suit en sifflant. Le cimetière est plein jusqu'aux murs, l'église pleine jusqu'aux degrés ; il faut bénir les champs pour y enterrer tous les morts |
| | | |
- | <gallery caption="extraits" perrow=2> | + | Extrait : « <i>Me wel ar vered eunn derven, Hag enn he beg eul liser wenn : Eet ann holl dud gad ar vosen</i> » (Je vois un chêne dans le cimetière, avec un drap blanc à sa cime : la peste a emporté tout le monde). |
| + | |} |
| + | <gallery caption="pages extraites" perrow=2> |
| Image:DumoulinGwersanifern-1.jpg|page 342 | | Image:DumoulinGwersanifern-1.jpg|page 342 |
| Image:DumoulinGwersanifern-2.jpg|page 343 | | Image:DumoulinGwersanifern-2.jpg|page 343 |
Ligne 30: |
Ligne 56: |
| Image:BosenElliant.jpg | | Image:BosenElliant.jpg |
| </gallery> | | </gallery> |
| + | {|width=80%| |
| + | |width=100%| |
| + | Air et partition : |
| + | * Enregistrement Midi de Christian Souchon sur son site [http://chrsouchon.free.fr/home2f.htm http://chrsouchon.free.fr] : [http://{{SERVERNAME}}/wiki/files/Bosenn.mp3 cliquer sur + ou sur le HP] |
| + | |} |
| |width=63% valign=top {{jtfy}}| | | |width=63% valign=top {{jtfy}}| |
- | Une centaine de chants bretons populaires collectés au 19e siècle, essentiellement en Basse-Bretagne. Deux œuvres ont un rapport avec Ergué-Gabéric, soit de voisinage, ou par rapport à une autre version, à savoir la Peste d'Elliant d'une part, et le Cantique de l'Enfer d'autre part. | + | Texte complet et traduction : |
| | | |
- | ==Le Cantique de l'Enfer== | + | {{BosennEliant}} |
| + | |} |
| | | |
- | Gwerz qu'Hersart de la Villemarqué attribue au prédicateur Pierre Morin du 15e siècle. | + | ==Les Chouans / Ar Chouanted== |
| + | {|width=870 |
| + | |width=37% align=left valign=top| |
| + | {|width=80%| |
| + | |width=100% {{jtfy}}| |
| + | Ce beau chant présente Julien Cadoudal, frère de Georges, assistant à la mort de Vincent de Tinténiac, victime d'un tir de fusil d'un soldat républicain. Le chevalier de Tinténiac, né à Quimper en 1756, était fils du propriétaire du manoir du Cleuyou à la veille de la Révolution. |
| | | |
- | À comparer avec la version d'Alain Dumoulin, et la pièce satirique de Jean-Marie Déguignet. | + | Extrait : « <i>Hag hen tennet a goste didan ur ween dero, E ouilein leih he galon, chouket get hon he benn, Enn eutreu Tinteniak por a-drez ar he varlen.</i> » (il s’était retiré à l’écart sous un chêne, et il pleurait amèrement, la tête inclinée, le pauvre monsieur de Tinténiac en travers sur ses genoux.. |
| + | |} |
| + | <gallery caption="pages extraites" perrow=2> |
| + | Image:BarzazBreiz-381.jpg|page 381 |
| + | Image:BarzazBreiz-382.jpg|page 382 |
| + | Image:BarzazBreiz-383.jpg|page 383 |
| + | Image:BarzazBreiz-384.jpg|page 384 |
| + | Image:BarzazBreiz-XXX.jpg|page XXX |
| + | </gallery> |
| + | {|width=80%| |
| + | |width=100% | |
| + | Air et partition : |
| + | * Enregistrement Midi sur le site « Son ha ton » : [http://sonhaton.net/sons/ar_chouanted.mid http://sonhaton.net] |
| + | |} |
| + | |width=63% valign=top {{jtfy}}| |
| + | Texte complet en breton (d'origine et en KLT) et traduction : |
| | | |
- | Autres lectures : {{Tpg|Gwers an ifern ou le cantique de l'enfer d'Alain Dumoulin}}{{Tpg|Petite Fantaisie sur l'enfer / Ha Doue bardono nanaon / J-M. Deguignet}} | + | {|style="background: whitesmoke;" |
| + | |width=45% valign=top valign=top| |
| + | 1. Er re goh hag er merc'hed hag er botred vihan, |
| + | / Ha re pere n'int ket goest de vonet d'en emgann, |
| + | / A laro enn ho zier, abarh mont de gousket, |
| + | / Ur <i>pater</i> hag eunn <i>ave</i> euit er chouanted. |
| + | <spoiler text="KLT">Ar re gozh hag ar merc'hed hag ar baotred vihan, |
| + | Ha re pere n'int ket gouest da vonet d'an emgann, |
| + | A laro en o zier, a-barzh mont da gousket, |
| + | Ur pater hag un ave evit ar Chouanted. |
| + | </spoiler> |
| + | 2. Er chouanted zou tud vad, hi zou gwir grecheniou, |
| + | / Sauet de zifenn hon bro klouz el hun beleion; |
| + | / Mar skoont ar tal hou tour, m'hou ped, digouret d'e: |
| + | / Doue else, me zud vad, digorai d'hoc'h, eunn de. |
| + | <spoiler text="KLT">Ar Chouanted zo tud vat, i zo gwir gristenien, |
| + | Savet da zifenn hon bro koulz el hon beleien ; |
| + | Mar skoont war tal ho tor, m'ho ped, digoret d'e |
| + | Doue el-se, ma zud vat, digori deoc'h, un deiz. |
| + | </spoiler> |
| + | 3. Julian bleu-ru a lare d'he vamm goh ur mitin : |
| + | / — Me ia me ged Tinteniak, po monet a blij d'ein. |
| + | / — De deu vreur dez me losket, ha te me losk eue ! |
| + | / Mes mar plij d'id de vonet, ra de renai Doue! — |
| + | <spoiler text="KLT">Julian blev-ruz a lare d'e vamm gozh ur mintin : |
| + | - Me ya-me gant Tinteniag, pa monet a blij din. |
| + | - Da daou vreur 'deus me losket, ha te me losk ivez |
| + | Mes mar plij dit de vonet, ra da renay Doue !- |
| + | </spoiler> |
| + | 4. Pe zeie er chouanted, ez a bob korn a Vreih, |
| + | / A Dreger hag a Gerne, hag a Wenned ileih, |
| + | / Er re c'hlaz digoueh get-he, e maner Koatlogen, |
| + | / Ez a gosteeu Bro-c'hall, tri mil enn ur vanden. |
| + | <spoiler text="KLT">Pa zeue ar Chouanted, eus a bep korn a Vreizh, |
| + | A Dreger hag a Gernev, hag a Wened e-leizh, |
| + | Ar re c'hlas degouezh gante, e maner Koatlogen, |
| + | Eus a goste'où Bro-C'hall, tri mil en ur vandenn. |
| + | </spoiler> |
| + | 4. — Chetu enn heur e sonein, ehetu enn heur sonet, |
| + | / Me emgafemp, eur wech c'hoah, ged er c'hoh soudarded. |
| + | / Bec'h ar-n-hoc'h, potred a Vreih, bec'h ar-n-hoc'h, ha gwelemp! |
| + | / Mar m'ann Diol enn-tlu get-he, ma Doue enn tu gen-emp! — |
| + | <spoiler text="KLT">- Setu an eur o seniñ, setu an eur sonet, |
| + | Ma emgamfimp, ur wech all, gant ar c'hozh soudarded. |
| + | Bec'h warnezhoc'h, paotred a Vreizh, bec'h warnezhoc'h, ha gwelomp ! |
| + | Mar 'mañ 'n Diaoul en-tu gante, 'mañ Doue en tu ganeomp !- |
| + | </spoiler> |
| + | 5. Ha pe oant deit de grogein, hen darc'he el un oac'h : |
| + | / Get he bop a vuzul vad, get hen meit he benn-bah, |
| + | / He benn-bah, hag he chaplet ez a Zanlez-Anna, |
| + | / Ha kemed e dosteie, a oa pilet get ha. |
| + | <spoiler text="KLT">Ha pa oant deut da gregiñ, eñ darc'he el un oac'h |
| + | Gante bep a vuzuilh vat, gantañ 'met e benn-bazh, |
| + | E benn-bazh, hag e chapled eus a Santez-Anna, |
| + | Ha kement a dostae, a oa pilet gantañ. |
| + | </spoiler> |
| + | 6. Ha toullet ker oa he dok, ha toullet he jupen, |
| + | Ha loud hag he vleu troc'het ged eunn tol a zabren |
| + | Hag er goed a zivere demeuz toull he goste; |
| + | Ha n'arzaoue e tarc'hout, hag oc'hpenn e kane. |
| + | <spoiler text="KLT">Ha toullet-kaer oa e dog, ha toullet e chupenn, |
| + | Ha lod eus e vlev troc'het gant un taol a sabrenn, |
| + | Hag ar gwad a zivere dimeus toull e gostez |
| + | Ha n'arzave o tarc'hout, hag ouzhpenn e kane. |
| + | </spoiler> |
| + | 7. Ken n'hen gwelez kel mui tamm, hag hen gwelez endro, |
| + | / Hag hen tennet a goste didan ur ween dero, |
| + | / E ouilein leih he galon, chouket get hon he benn, |
| + | / Enn eutreu Tinteniak por a-drez ar he varlen. |
| + | <spoiler text="KLT">Ken n'hen gwelas ket mui tamm, hag hen gwelas en-dro, |
| + | Hag hen tennet a gostez dindan ur we'enn derv, |
| + | O ouelañ leizh e galon, chouket gantañ e benn, |
| + | An Aotrou Tinteniag paour a-dreuz war e varlenn. |
| + | </spoiler> |
| + | 8. Ha p'achiue enn emgann ar dro enn nozeoh, |
| + | / Chouanted a zidoste, re ieuang ha re goh, |
| + | / Hag a denne hou zokeu, hag a lare else: |
| + | / — Chetu ma goneit gen-emp, ha hon, siouah! marue! — |
| + | <spoiler text="KLT">Ha p'achue an emgann war-dro an nozvezh, |
| + | Chouanted a zidoste, re yaouank ha re gozh, |
| + | Hag a denne o zokoù, hag a lare el-se : |
| + | - Setu 'mañ goune'et ganeomp, hag hen, siwazh, marv eo ! - |
| + | </spoiler> |
| + | |width=4%| |
| + | |width=51% valign=top| |
| + | 1. Les vieillards et les jeunes filles et les petits garçons et tous ceux qui sont incapables d’aller se battre, diront, dans leurs maisons, avant de se coucher, un Pater et un Ave pour les chouans. |
| | | |
- | ==La Peste d'Elliant== | + | 2. Les chouans sont des hommes de bien, ce sont de vrais chrétiens ; ils se sont levés pour défendre notre pays et nos prêtres ; s’ils frappent à votre porte, je vous en prie, ouvrez-leur ; Dieu de même, mes braves gens, vous ouvrira un jour. |
| | | |
- | La peste qui ravage la petite ville d'Elliant, emportant 7100 personnes. Seuls une vieille femme et son fils ont survécu. Une femme se lamente en accompagnant au cimetière les neuf enfants qu'elle avait mis au monde ; le père, devenu fou, suit en sifflant. Le cimetière est plein jusqu'aux murs, l'église pleine jusqu'aux degrés ; il faut bénir les champs pour y enterrer tous les morts | + | 3. Julien aux cheveux roux disait à sa vieille mère, un matin : — Je m’en vais, moi, rejoindre Tinténiac, car il me plaît d’aller. — Tes deux frères m’ont abandonnée, et toi tu m’abandonnes aussi ! mais, s’il te plaît d’aller, va-t’en à la garde de Dieu ! — |
| | | |
- | Extrait : "Me wel ar vered eunn derven, Hag enn he beg eul liser wenn : Eet ann holl dud gad ar vosen" (Je vois un chêne dans le cimetière, avec un drap blanc à sa cime : la peste a emporté tout le monde). | + | 4. Comme les chouans arrivaient de chaque partie de la Bretagne, de Tréguier, de Cornouaille, et surtout de Vannes, les Bleus venant du côté de la France les joignirent, au manoir de Coatlogon, au nombre de trois mille. |
| | | |
| + | 5. — Voici l’heure qui sonne, voici l’heure sonnée, où nous en viendrons encore une fois aux mains, avec ces misérables soldats : du courage, enfants de la Bretagne ! du courage, et voyons ! Si le diable est pour eux. Dieu est pour nous ! — |
| | | |
- | Texte complet et traduction de la Peste d'Elliant : | + | 6. Quand ils en vinrent aux prises, il (Julien) frappait comme un homme : chacun d’eux avait un bon fusil ; lui, il n’avait que son bâton, son bâton et son chapelet de Sainte-Anne, et quiconque l'approchait était abattu à ses pieds. |
| | | |
- | {{BosennEliant}} | + | 7. Et tout percé était son chapeau, et percée sa veste, et une partie de sa chevelure avait été coupée d’un coup de sabre, et le sang coulait de son flanc ouvert, et il ne cessait de frapper, et de plus il chantait. |
| | | |
- | Air et partition : | + | 8. Et je cessai de le voir, et puis je le revis, il s’était retiré à l’écart sous un chêne, et il pleurait amèrement, la tête inclinée, le pauvre monsieur de Tinténiac en travers sur ses genoux. |
- | * Enregistrement Midi de Christian Souchon sur son site [http://chrsouchon.free.fr/home2f.htm http://chrsouchon.free.fr] : [http://{{SERVERNAME}}/wiki/files/Bosenn.mp3 cliquer sur + ou sur le HP] | + | |
| | | |
| + | 9. Et quand le combat finit, vers le soir, les chouans s’approchèrent, jeunes et vieux, et ils ôtaient leurs chapeaux et ils disaient ainsi : — Voilà que nous avons gagné la victoire, et il est mort ! hélas ! — |
| + | |} |
| | | |
| |} | | |} |
Ce beau chant présente Julien Cadoudal, frère de Georges, assistant à la mort de Vincent de Tinténiac, victime d'un tir de fusil d'un soldat républicain. Le chevalier de Tinténiac, né à Quimper en 1756, était fils du propriétaire du manoir du Cleuyou à la veille de la Révolution.
Extrait : « Hag hen tennet a goste didan ur ween dero, E ouilein leih he galon, chouket get hon he benn, Enn eutreu Tinteniak por a-drez ar he varlen. » (il s’était retiré à l’écart sous un chêne, et il pleurait amèrement, la tête inclinée, le pauvre monsieur de Tinténiac en travers sur ses genoux..
|
|
Texte complet en breton (d'origine et en KLT) et traduction :
1. Er re goh hag er merc'hed hag er botred vihan,
/ Ha re pere n'int ket goest de vonet d'en emgann,
/ A laro enn ho zier, abarh mont de gousket,
/ Ur pater hag eunn ave euit er chouanted.
§ KLT
Ar re gozh hag ar merc'hed hag ar baotred vihan,
Ha re pere n'int ket gouest da vonet d'an emgann,
A laro en o zier, a-barzh mont da gousket,
Ur pater hag un ave evit ar Chouanted.
2. Er chouanted zou tud vad, hi zou gwir grecheniou,
/ Sauet de zifenn hon bro klouz el hun beleion;
/ Mar skoont ar tal hou tour, m'hou ped, digouret d'e:
/ Doue else, me zud vad, digorai d'hoc'h, eunn de.
§ KLT
Ar Chouanted zo tud vat, i zo gwir gristenien,
Savet da zifenn hon bro koulz el hon beleien ;
Mar skoont war tal ho tor, m'ho ped, digoret d'e
Doue el-se, ma zud vat, digori deoc'h, un deiz.
3. Julian bleu-ru a lare d'he vamm goh ur mitin :
/ — Me ia me ged Tinteniak, po monet a blij d'ein.
/ — De deu vreur dez me losket, ha te me losk eue !
/ Mes mar plij d'id de vonet, ra de renai Doue! —
§ KLT
Julian blev-ruz a lare d'e vamm gozh ur mintin :
- Me ya-me gant Tinteniag, pa monet a blij din.
- Da daou vreur 'deus me losket, ha te me losk ivez
Mes mar plij dit de vonet, ra da renay Doue !-
4. Pe zeie er chouanted, ez a bob korn a Vreih,
/ A Dreger hag a Gerne, hag a Wenned ileih,
/ Er re c'hlaz digoueh get-he, e maner Koatlogen,
/ Ez a gosteeu Bro-c'hall, tri mil enn ur vanden.
§ KLT
Pa zeue ar Chouanted, eus a bep korn a Vreizh,
A Dreger hag a Gernev, hag a Wened e-leizh,
Ar re c'hlas degouezh gante, e maner Koatlogen,
Eus a goste'où Bro-C'hall, tri mil en ur vandenn.
4. — Chetu enn heur e sonein, ehetu enn heur sonet,
/ Me emgafemp, eur wech c'hoah, ged er c'hoh soudarded.
/ Bec'h ar-n-hoc'h, potred a Vreih, bec'h ar-n-hoc'h, ha gwelemp!
/ Mar m'ann Diol enn-tlu get-he, ma Doue enn tu gen-emp! —
§ KLT
- Setu an eur o seniñ, setu an eur sonet,
Ma emgamfimp, ur wech all, gant ar c'hozh soudarded.
Bec'h warnezhoc'h, paotred a Vreizh, bec'h warnezhoc'h, ha gwelomp !
Mar 'mañ 'n Diaoul en-tu gante, 'mañ Doue en tu ganeomp !-
5. Ha pe oant deit de grogein, hen darc'he el un oac'h :
/ Get he bop a vuzul vad, get hen meit he benn-bah,
/ He benn-bah, hag he chaplet ez a Zanlez-Anna,
/ Ha kemed e dosteie, a oa pilet get ha.
§ KLT
Ha pa oant deut da gregiñ, eñ darc'he el un oac'h
Gante bep a vuzuilh vat, gantañ 'met e benn-bazh,
E benn-bazh, hag e chapled eus a Santez-Anna,
Ha kement a dostae, a oa pilet gantañ.
6. Ha toullet ker oa he dok, ha toullet he jupen,
Ha loud hag he vleu troc'het ged eunn tol a zabren
Hag er goed a zivere demeuz toull he goste;
Ha n'arzaoue e tarc'hout, hag oc'hpenn e kane.
§ KLT
Ha toullet-kaer oa e dog, ha toullet e chupenn,
Ha lod eus e vlev troc'het gant un taol a sabrenn,
Hag ar gwad a zivere dimeus toull e gostez
Ha n'arzave o tarc'hout, hag ouzhpenn e kane.
7. Ken n'hen gwelez kel mui tamm, hag hen gwelez endro,
/ Hag hen tennet a goste didan ur ween dero,
/ E ouilein leih he galon, chouket get hon he benn,
/ Enn eutreu Tinteniak por a-drez ar he varlen.
§ KLT
Ken n'hen gwelas ket mui tamm, hag hen gwelas en-dro,
Hag hen tennet a gostez dindan ur we'enn derv,
O ouelañ leizh e galon, chouket gantañ e benn,
An Aotrou Tinteniag paour a-dreuz war e varlenn.
8. Ha p'achiue enn emgann ar dro enn nozeoh,
/ Chouanted a zidoste, re ieuang ha re goh,
/ Hag a denne hou zokeu, hag a lare else:
/ — Chetu ma goneit gen-emp, ha hon, siouah! marue! —
§ KLT
Ha p'achue an emgann war-dro an nozvezh,
Chouanted a zidoste, re yaouank ha re gozh,
Hag a denne o zokoù, hag a lare el-se :
- Setu 'mañ goune'et ganeomp, hag hen, siwazh, marv eo ! -
|
|
1. Les vieillards et les jeunes filles et les petits garçons et tous ceux qui sont incapables d’aller se battre, diront, dans leurs maisons, avant de se coucher, un Pater et un Ave pour les chouans.
2. Les chouans sont des hommes de bien, ce sont de vrais chrétiens ; ils se sont levés pour défendre notre pays et nos prêtres ; s’ils frappent à votre porte, je vous en prie, ouvrez-leur ; Dieu de même, mes braves gens, vous ouvrira un jour.
3. Julien aux cheveux roux disait à sa vieille mère, un matin : — Je m’en vais, moi, rejoindre Tinténiac, car il me plaît d’aller. — Tes deux frères m’ont abandonnée, et toi tu m’abandonnes aussi ! mais, s’il te plaît d’aller, va-t’en à la garde de Dieu ! —
4. Comme les chouans arrivaient de chaque partie de la Bretagne, de Tréguier, de Cornouaille, et surtout de Vannes, les Bleus venant du côté de la France les joignirent, au manoir de Coatlogon, au nombre de trois mille.
5. — Voici l’heure qui sonne, voici l’heure sonnée, où nous en viendrons encore une fois aux mains, avec ces misérables soldats : du courage, enfants de la Bretagne ! du courage, et voyons ! Si le diable est pour eux. Dieu est pour nous ! —
6. Quand ils en vinrent aux prises, il (Julien) frappait comme un homme : chacun d’eux avait un bon fusil ; lui, il n’avait que son bâton, son bâton et son chapelet de Sainte-Anne, et quiconque l'approchait était abattu à ses pieds.
7. Et tout percé était son chapeau, et percée sa veste, et une partie de sa chevelure avait été coupée d’un coup de sabre, et le sang coulait de son flanc ouvert, et il ne cessait de frapper, et de plus il chantait.
8. Et je cessai de le voir, et puis je le revis, il s’était retiré à l’écart sous un chêne, et il pleurait amèrement, la tête inclinée, le pauvre monsieur de Tinténiac en travers sur ses genoux.
9. Et quand le combat finit, vers le soir, les chouans s’approchèrent, jeunes et vieux, et ils ôtaient leurs chapeaux et ils disaient ainsi : — Voilà que nous avons gagné la victoire, et il est mort ! hélas ! —
|
|