Pennanéac'h, Penn an Nec'h - GrandTerrier

Pennanéac'h, Penn an Nec'h

Un article de GrandTerrier.

Revision as of 18 mars ~ meurzh 2012 à 07:49 by GdTerrier (Discuter | contributions)
(diff) ← Version précédente | voir la version courante (diff) | Version suivante → (diff)
Jump to: navigation, search


Forme française Pennanéac'h
Forme bretonne Penn an Nec'h
Signification "extrémité de la côte"
Décomposition Penn pour "tête, bout, extrémité", et Krec'h "côte, colline, hauteur"
Relevés 1539, 1540, 1655, 1669, 1790, 1834
Référentiel : « Cartographie, cartes anciennes » ¤  « Index des toponymes » « Étude de Bernez Rouz sur les noms de lieux d'Ergué-Gabéric » ¤ « Dictionnaire des noms de lieux bretons d'Albert Deshayes » ¤ 

[modifier] 1 Géolocalisation du village

Coordonnées géographiques : 48° 1' 25.38" N 4° 1' 43.86" W (lat. 48.023716, long. -4.02885)

Cartographie du lieu-dit : « Géo.Pennanéac'h »

[modifier] 2 Explications toponymiques

Dans le Cahier n° 9 d'Arkae publié en 2007, Bernez Rouz explique l'origine du lieu-dit comme suit :

Pennanec'h (Penn an Nec'h)

Orthographe Année Source (cf. ) Référence, côte
Penanquenech 1539 A.D.F. A 38
Pennanknech 1540 A.D.L-A. B 2011
Penaneach 1655 A.D.F. A 85
Penanech 1669 A.D.F. A 85
Pennanec'h 1790 A.D.F. 10 L 168, recensement
Pennanec'h 1834 A.C.E-G. Ancien cadastre
Pennaneac'h 1946 I.N.S.E.E. Nomenclature
Pennaneac'h 1962 A.C.E-G. Cadastre
Pennanéac'h 2002 I.G.N. Carte 0618 O

Penn an Nec"h doit être traduit par le bout de la colline. <i>Nec'h vient du breton /cnoch/, devenu /kenec'h/, puis /nec'h/ dans certains cas.

Bernez Rouz avance les explications suivantes dans son mémoire en breton :

1 - ANVIOU O TENNAN D'AN UHELDER
b) KREC'H
-- Pennaneac'h  Image:Pennaneach-phonétique.jpg (Penn an Nec'h), 1540 : Penanquenech, 1636 : pennanech, 1685 : penaneac'h.
Tostaat a ranker ouzh Penn ar Menez. An NEC'H a vez implijet c'hoazh en Elliant gant ar ster uhel : mont d'an nec'h. En Erge ne reer nemet gant LAEZ : mont d'al laez.

KREC'H = Quenecrasec (?), Quenac'h Daniel, Creac'h Ergue, Pennaneac'h.
Ma vez lakaet a-gostez Kerancrasec/Quenecrasec e chom ganeomp tri stumm : Quenac'h, Creac'h, Meac'h a dalv ar memes tra. Stummoù disheñvel int o tont eus Cnoch hag iskis oe o vent kavet o-zri amañ.
Aet oe ar ger henvrezhonek cnoch da cnech e krennvrezhoneg. Meur a stumm a gaver war-lec'h :

Henvrezhoneg cnoch
Krennvrezhoneg cnech
Canech


Cenech


Cinech
nech


noch
nach


neac'h

Crech
Creac'h


Petra a gaver en Erge ?

XVIvet :

crech - creah

// knech, guenech

 

XVIIvet :

creach - crech

// cnech, queneach

// nech, neach

Bremañ :

krec'h Image:Kre-phonétique.jpg

// kec'h

// nec'h


Kavout a reer dalc'hmat an tri stumm pa vije gortozet nemet unan diwar un emdroadur rannyezhel.
Nec'h ne vez kavez nemet war-lerc'h ar ger mell : Lein an nec'h (Senven Lehart), Kernec'h (Kombrid), Park nec'h (Langolen), Amañ an quenech (1540) a vez skrivet anech (1636). Aet eo kuit ar Image:Che-phonétique.jpg etre an daou N : an (ke)nec'h.
An daou all a gaver dindan an daou stumm Krech ha Kenec'h d'ar memes mare. Penaos displegañ a vije aet unan da Grec'h hag egile da Genec'h nemet dre abregoù soniadourel a vefe ? Krec'h Erge, Kenec'h Deniel en ur c'houlakaat a vije an distagadur Image:Tingel-phonétique.jpg un distresadur nevez a-walc'h.

A propos du terme "Pen", Albert Deshayes précise dans son Dictionnaire des noms de lieux bretons (page 27):

PARTIE "Décrivons la nature"
Chapitre "Des repères topographiques"


Nous désignons par cette appellation tous les termes à valeur topographique qui servent à localiser les villages et lieux-dits par rapport à un second à valeur descriptive. Le plus courant est de loin penn mais on note aussi beg, les et lost.

Penn "tête, bout, extrémité, pointe" est issu du vieux breton pen, penn de mêmes sens et correspond au gallois pen, d'un emploi aussi fréquent. On le trouve à une seule reprise employé seul dans Le Pen en Plumelec (56), et de très nombreuses fois associé à d'autres termes :
  • [...]
  • sal "château" dans Kerampensal en Ergué-Gabéric (29), Kerampensall en 1542.
  • [...]

A propos du terme "Krec'h", Albert Deshayes précise dans son Dictionnaire des noms de lieux bretons (page 165) et dans son livre "Villages et lieux-dits de Quimper" :

PARTIE "Décrivons la nature"
Chapitre "Le relief"


Krec'h "côte, colline" est issu du vieux breton cnoch glosant tumulus au sens de "monticule, tertre, hauteur" par le moyen breton knech. Il est à remarquer la multiplicité des variantes qu'offre ce terme et à ce sujet, Bernard Tanguy écrit : "Une variante en -a-, *knach, est apparue sous l'influence probable de la consomme vélaire finale ... L'apparition d'une voyelle épenthétique dans le groupe -cn- initial, devenant kan-, ken-, kin-, kon-. Lorsque celle-ci ne s'est pas développée, le groupe -kn a évolué de deux manières : d'une part, perdant l'occlusive initiale, il s'est réduit à n-, d'autre part il a évolué en kr-.

Voyons maintenant les formes variées prises par ce terme :

  • quénéac'h dans Quénéach-Daniel en Ergué-Gabéric (29), Knechdaniel en 1460.
  • ...

Enfin, ce terme se compose avec :

  • un nom de paroisse : Créach-Cast en Cast (29), Kernech Cast en 1639, Créach-Ergué en Ergué-Gabéric (29), Kernechergué en 1540, Quénichbeuzec en Pont-Croix (29), Kernecveuzec en 1536.
  • ...



Krec'h :
Breton moderne : krec'h, côte, hauteur. Moyen breton, knech, quenech ou querneach. Forme léonaise et ancienne : créac'h.
Dans le Cart. de l'Eglise de Quimper est traduit en latin par colle.