Alan Dumoulin (1748-1811) gant Loeiz Lokournan, Arvor 1947 - GrandTerrier

Alan Dumoulin (1748-1811) gant Loeiz Lokournan, Arvor 1947

Un article de GrandTerrier.

(Différences entre les versions)
Jump to: navigation, search
Version du 9 mars ~ meurzh 2013 à 15:38 (modifier)
GdTerrier (Discuter | contributions)

← Différence précédente
Version du 9 mars ~ meurzh 2013 à 21:14 (modifier) (undo)
GdTerrier (Discuter | contributions)

Différence suivante →
Ligne 18: Ligne 18:
* L'article consacré au prêtre-écrivain par Prosper Levot dans sa « <i>Biographie Bretonne</i> » en 1852. * L'article consacré au prêtre-écrivain par Prosper Levot dans sa « <i>Biographie Bretonne</i> » en 1852.
* La notice écrite par Joseph-Marie Téphany sur l'émigré en Bohême dans sa biographie de Mgr Graveran, petit-neveu d'Alain Dumoulin. * La notice écrite par Joseph-Marie Téphany sur l'émigré en Bohême dans sa biographie de Mgr Graveran, petit-neveu d'Alain Dumoulin.
-* Des articles et recherches publiés dans les revues « <i>An Oaled</i> » <ref name=Oaled>An Oaled, sous-titré Le Foyer breton (oaled signifie âtre en breton) est une revue bilingue français-breton trimestrielle parue de 1929 à 1939 à Carhaix (Finistère). Elle était dirigée par un négociant en boissons alcoolisées, François Jaffrennou, qui a tenu une place très importante dans le mouvement breton dans la première partie du XXe siècle. Elle peut être caractérisée comme régionaliste et comme anti-nationaliste bretonne.</ref>, « <i>Fureteur Breton</i> ».+* Des articles et recherches publiés dans les revues « <i>An Oaled</i> » <ref name=Oaled>An Oaled, sous-titré Le Foyer breton (oaled signifie âtre en breton) est une revue bilingue français-breton trimestrielle parue de 1929 à 1939 à Carhaix (Finistère). Elle était dirigée par un négociant en boissons alcoolisées, François Jaffrennou, qui a tenu une place très importante dans le mouvement breton dans la première partie du XXe siècle. Elle peut être caractérisée comme régionaliste et comme anti-nationaliste bretonne.</ref>, « <i>Fureteur Breton</i> », « <i>Feiz ha Breizh</i> ».
Après un parallèle entre le scepticisme sur la conservation du breton de Louis Le Pelletier <ref name=Pelletier>Dom Louis Le Pelletier (1663, Le Mans - 1733, Landévennec) est un linguiste breton. Il consacre 25 années à la composition de son « <i>Dictionnaire de la Langue Bretonne</i> ». Ce dictionnaire fut publié en 1752 sous les auspices et aux frais des États de Bretagne.</ref> le célèbre auteur d'un dictionnaire breton en 1752, et de notre grammairien latino-celtique, le journaliste conclut sur un ton plus optimiste : « <i>Kant vloaz warlerc'h an Aotrou Dumoulin eo bevoc'h, yac'hoc'h ha pinvidikoc'h ar brezhoneg eget biskoazh</i> » (Cent ans après le sieur Dumoulin, la langue bretonne est plus vivante, plus saine et plus riche que jamais). Après un parallèle entre le scepticisme sur la conservation du breton de Louis Le Pelletier <ref name=Pelletier>Dom Louis Le Pelletier (1663, Le Mans - 1733, Landévennec) est un linguiste breton. Il consacre 25 années à la composition de son « <i>Dictionnaire de la Langue Bretonne</i> ». Ce dictionnaire fut publié en 1752 sous les auspices et aux frais des États de Bretagne.</ref> le célèbre auteur d'un dictionnaire breton en 1752, et de notre grammairien latino-celtique, le journaliste conclut sur un ton plus optimiste : « <i>Kant vloaz warlerc'h an Aotrou Dumoulin eo bevoc'h, yac'hoc'h ha pinvidikoc'h ar brezhoneg eget biskoazh</i> » (Cent ans après le sieur Dumoulin, la langue bretonne est plus vivante, plus saine et plus riche que jamais).
Ligne 44: Ligne 44:
Nebeut a dra da dennañ eta eus e levr nemed gerioù rouez, ul lodennig, hag an tonioù. Anat eo, koulskoude, e ouie Dumoulin yezh e gavell, rak savet en deus e c'hramadeg e-keit m'edo e Bohemia. Nebeut a dra da dennañ eta eus e levr nemed gerioù rouez, ul lodennig, hag an tonioù. Anat eo, koulskoude, e ouie Dumoulin yezh e gavell, rak savet en deus e c'hramadeg e-keit m'edo e Bohemia.
 +Kantigoù Dumoulin a zo anavezetoc'h. Lod anezho a glever kanañ hiziv an deiz : « <i>Santez Mari Mamm Doue</i> » hag a zo er c'hantikoù nevez eskopti Kemper. « <i>O Sant Josef, pried Mari</i> » an Tad Barnabe a zo damheñvel ouzh hini Dumoulin : « <i>O pried sacr da Vari, tad vaguer da Jesus</i> ». « <i>Diskennomp holl, kristenien, en ifern da welet</i> » savet gant Dumoulin a zo bet kempennet ivez ar C'hantigoù nevez.
 +
 +Kantig komunion ar vugale : « <i>Me am eus hirio preparet ur banquet sacr ha binniguet</i> » a zo deut da vezañ : « <i> Me a ginnig d'an dud eur pred</i> (s.o., Feiz ha Breizh, 1905, p. 3_). Moulet e voe e ti Guilmer, breudeur, E Montroulez, in 8e, 8 p. : « <i>Antretien etre Jesus hac ar vugale en o chommunion genta gant Cantic var ar Gommunion</i> » (hep bloavezh). Kavet e vez ivez en e levr « <i>Hent ar baradoz pe ar guir voyen da savetei an ene</i> ». Laqueet e Brezonec gant an aotrou Al. Dumoulin, chaloni ha person eus ar guer a Guemper. E Kemper e ty E. Blot, Imprimer an Aotrou Eskop, 1834, in 8°, 456 p., 7p 1/4 a daolen, 18 kantig a zo etre ar pajennoù 305 ha 347. Trizek anezho a zo war donioù brezhonek, tri war donioù gallek, hini ar gomunion n'eus ton ebet gantañ. Unan a zo war ur ton nevez (un « <i>Angelus</i> »). Pevar a zo war don « <i>Santez Mari, mamm Doue</i> ». Anv ar c'hantigoù-se a zo : « <i>Canticoù spirituel composet gant ar memes Baelec guinidic eus a barrez Crozon</i> ».
... ...

Version du 9 mars ~ meurzh 2013 à 21:14

Catégorie : Journaux
Site : GrandTerrier

Statut de l'article :
  Image:Bullorange.gif [Développé]
§ E.D.F.
La biographie en breton d'un recteur gabéricois émigré en Bohème à la Révolution et auteur d'une grammaire latino-celtique et d'ouvrages théologiques.

Autres lectures : « Alain Dumoulin (1748-1811), prêtre et écrivain » ¤ « TÉPHANY Joseph-Marie - Notice sur M. l'abbé Dumoulin émigré en Bohême » ¤ « Alain Dumoulin, Biographie bretonne de P. Levot » ¤ « Grammaire latine et bretonne de Dumoulin (Prague, 1800) » ¤ « DUMOULIN Alain - Éloge du Royaume de Bohême » ¤ « ROUZ Bernez - Alain Dumoulin dans la tourmente révolutionnaire » ¤ « La légende de Torr-è-benn par un prêtre gabéricois » ¤ « Une gwerz satirique en breton contre les aérostats en 1800 » ¤ « LE ROY Thierry - Les pionniers de l'aviation et de l'aérostation » ¤ 

1 Présentation

Alain Dumoulin, recteur d'Ergué-Gabéric entre 1781 et 1791, composa une grammaire bretonne et latine et un recueil de cantiques « Hent ar Baradoz ». Il méritait bien une évocation de son œuvre dans la langue qu'il affectionnait.

L'article en breton dans la revue Arvor est signé « L. Lok. », à savoir le docteur et mémorialiste Louis Dujardin, alias Loeiz Lokourman [1]. Dans la revue il publie une rubrique intitulée « Ar Furcher Brezhonek » (Chercheur en breton) consacrée aux écrivains en langue bretonne, avec entre autres : I. M. Ar Iann (1831-187?), Vison Leon, Abad (1800-1877), Charlez A vro-c'hall (1837-1880), Ar Chaloni J.-F. Alexandre (1804-1874), Yann Cadiou (1834-?), Loeiz Kerne (1840-1893).

 

L'étude de Louis Dujardin exploite notamment :

  • L'article consacré au prêtre-écrivain par Prosper Levot dans sa « Biographie Bretonne » en 1852.
  • La notice écrite par Joseph-Marie Téphany sur l'émigré en Bohême dans sa biographie de Mgr Graveran, petit-neveu d'Alain Dumoulin.
  • Des articles et recherches publiés dans les revues « An Oaled » [2], « Fureteur Breton », « Feiz ha Breizh ».

Après un parallèle entre le scepticisme sur la conservation du breton de Louis Le Pelletier [3] le célèbre auteur d'un dictionnaire breton en 1752, et de notre grammairien latino-celtique, le journaliste conclut sur un ton plus optimiste : « Kant vloaz warlerc'h an Aotrou Dumoulin eo bevoc'h, yac'hoc'h ha pinvidikoc'h ar brezhoneg eget biskoazh » (Cent ans après le sieur Dumoulin, la langue bretonne est plus vivante, plus saine et plus riche que jamais).

2 Transcription de l'article

Ar furcher brezhonek

Alan Dumoulin (1748-1811)

Kerdaned ne oar ket kalz a dra diwar-benn an Aotrou Dumoulin. Levot [4] a lavaro deoc'h ar pezh a zo da c'houzout. Ur fazi a zo koulskoude er pez a lavar : Alan Dumoulin a voe ganet e Lanveog, trv parrez Kroazon, he n'eo ket d'an 8 a viz Du 1741 mes er bloavezk 1748, hervez an enskrivadenn bet lakaet war une maen-kañv e chapel bered Sant-Loeiz e Kemper : « Alanus Dumoulin Crozonensis ». Levot a savas e bennad-skrid a -siwar daou lizher bet kaset dezhañ gant an Aotrou 'n Eskob Graveran, niz Alan Dumoulin, bet skoliet gant e eontr hag heñchet gantañ da vont da veleg. Lennet em eus al lizheroù-se. Unan a oe bet skrivet d'an 29 a vez Here 1846, egile d'an 21 a viz C'hwhevrer 1847. O vezañ m'int bet lakaet kazi en o fezh e pennad Levot ez on souezhet n'eo ket bet lakaet an denvez anezhañ etre krochedoù. Bez' e c'heller lenn pennad Levot er « Bul. Soc. Archéo. Finistère », 1893, p. 242.

Buhez Alan Dumoulin a zo diskleriet ivez, diwar goust Levot, el levr gallek « Buhez hag oberoù an Aotrou Jozeb-Mari Graveran, eskop Kemper ha Leon », gant an Abad J.-M. Téphany [5], Oaris Vives 1870, 5 l., Lev. I, stagadenn, p. 229-268.

Gant n'en doa ket lennet na Levot na Tephany e kave an Oaled [2] (niv. 34, p. 312, 1930) bezañ graet ur gavadenn e paperioù kozh kloerdi Plougernevel dre lenn warno anv an Aotrou Du Moulin. Goulenn a rae zoken digant ar furcherienn hag anaout a raent e « Grammatica latino-celtica » (S.O., Bul. U.R.B. 1930). Anaout mat a ran ez eo Dumoulin e anv. Ur ger hepken eta diwar-benn an hini a voe kelenner e Plougernevel, bet betek an Dispac'h-bras ur barrez eus eskopti Kempet gant ur skolaj enni. Eus Plougernevel e voa kaset da person da Erge-Vras (1781-91).

...

 

Nebeut a dra da dennañ eta eus e levr nemed gerioù rouez, ul lodennig, hag an tonioù. Anat eo, koulskoude, e ouie Dumoulin yezh e gavell, rak savet en deus e c'hramadeg e-keit m'edo e Bohemia.

Kantigoù Dumoulin a zo anavezetoc'h. Lod anezho a glever kanañ hiziv an deiz : « Santez Mari Mamm Doue » hag a zo er c'hantikoù nevez eskopti Kemper. « O Sant Josef, pried Mari » an Tad Barnabe a zo damheñvel ouzh hini Dumoulin : « O pried sacr da Vari, tad vaguer da Jesus ». « Diskennomp holl, kristenien, en ifern da welet » savet gant Dumoulin a zo bet kempennet ivez ar C'hantigoù nevez.

Kantig komunion ar vugale : « Me am eus hirio preparet ur banquet sacr ha binniguet » a zo deut da vezañ : «  Me a ginnig d'an dud eur pred (s.o., Feiz ha Breizh, 1905, p. 3_). Moulet e voe e ti Guilmer, breudeur, E Montroulez, in 8e, 8 p. : « Antretien etre Jesus hac ar vugale en o chommunion genta gant Cantic var ar Gommunion » (hep bloavezh). Kavet e vez ivez en e levr « Hent ar baradoz pe ar guir voyen da savetei an ene ». Laqueet e Brezonec gant an aotrou Al. Dumoulin, chaloni ha person eus ar guer a Guemper. E Kemper e ty E. Blot, Imprimer an Aotrou Eskop, 1834, in 8°, 456 p., 7p 1/4 a daolen, 18 kantig a zo etre ar pajennoù 305 ha 347. Trizek anezho a zo war donioù brezhonek, tri war donioù gallek, hini ar gomunion n'eus ton ebet gantañ. Unan a zo war ur ton nevez (un « Angelus »). Pevar a zo war don « Santez Mari, mamm Doue ». Anv ar c'hantigoù-se a zo : « Canticoù spirituel composet gant ar memes Baelec guinidic eus a barrez Crozon ». ...

Ne heuilh ket an Aotrou Dumoulin lezennoù e c'haramadeg en e « Hent ar Baradoz ». A troioù-lavar a zo aouenn, kalz anezho, ar gerioù, avat a zo gwisket gallek. Diskleriañ a ra kement-mañ e penn e levr : « Excus a c'houlennañ digant va lectour da veza en em servichet eus a galz comsou pere a zo muioc'h gallec eguet brezonnec, moes er pedi a ran ive da ober reflexion penaus ar c'homsou-se a zo bremâ ententet gant an oil Vretonet. E meur a garter en em servicher anezo, ha memes ar brezonec, couls hac ar gallec, a chench bemde. Da benn uguent bloas, e vezo cals chenchet al langaich brezonec ».

Kant vloaz en e raorg e lavare ivez an Tad Pelletier [3] edo ar brezhoneg war e dremenvan. Kant vloaz warlerc'h an Aotrou Dumoulin eo bevoc'h, yac'hoc'h ha pinvidikoc'h ar brezhoneg eget biskoazh.

L. Lok. [1]

3 Esquisse de traduction

Chercheur en breton

Alain Dumoulin (1748-1811)

Assurément il n'y avait pas grand chose sur le sieur Dumoulin. Levot [4] a dit ce qu'il fallait savoir. Cependant il y a une erreur sur ce qui a été dit : Alain Dumoulin est bien né à Lanvéoc, en la paroisse de Crozon, mais pas le 8 novembre 1741 mais en l'an 1748, conformément à ce qui est écrit sur une pierre tombale en l'Eglise Saint-Louis à Quimper : « Alanus Dumoulin Crozonensis ».

...

 

...

Cent ans en arrière, Dom Pelletier disait aussi [3] que le breton allait mourir. Cent ans après le sieur Dumoulin, la langue bretonne est plus vivante, plus saine et plus riche que jamais.

Louis Dujardin [1]

4 Coupure de presse


5 Annotations

  1. Le docteur Louis Dujardin, alias Loeiz Lokournan, journaliste bretonnant et mémorialiste, signait « L. Lok. » ses articles dans la rezvue Arvor. Il a publié la monographie « Eur barrezig a vro Leon : Lamber (une petite paroisse du Léon, Lambert) », Edition Arvor, Rennes, 1942, in 8°, 20 p. [Ref.↑ 1,0 1,1 1,2]
  2. An Oaled, sous-titré Le Foyer breton (oaled signifie âtre en breton) est une revue bilingue français-breton trimestrielle parue de 1929 à 1939 à Carhaix (Finistère). Elle était dirigée par un négociant en boissons alcoolisées, François Jaffrennou, qui a tenu une place très importante dans le mouvement breton dans la première partie du XXe siècle. Elle peut être caractérisée comme régionaliste et comme anti-nationaliste bretonne. [Ref.↑ 2,0 2,1]
  3. Dom Louis Le Pelletier (1663, Le Mans - 1733, Landévennec) est un linguiste breton. Il consacre 25 années à la composition de son « Dictionnaire de la Langue Bretonne ». Ce dictionnaire fut publié en 1752 sous les auspices et aux frais des États de Bretagne. [Ref.↑ 3,0 3,1 3,2]
  4. Prosper (Jean) Levot (1801-1878) est un bibliothécaire et historien français, auteur de nombreux livres sur l'histoire de Brest, de la Bretagne et de la Marine. Il a notamment écrit et publié une « Biographie Bretonne - Recueil de notices sur tous les bretons qui se sont fait un nom ... » en deux tomes de 1000 pages. [Ref.↑ 4,0 4,1]
  5. Joseph-Marie Téphany (1831-1906), historien et canoniste. Prêtre du Diocèse de Quimper, chanoine titulaire en 1870, doyen du Chapitre en 1906. Publications  : « Histoire de la persécution religieuse dans les diocèses de Quimper et de Léon de 1790 à 1801 », Kerangal, Quimper, 1879. 667p ; , « Vie et œuvres de Mgr Joseph-Marie Graveran. Avec une notice sur M. l'abbé Dumoulin », Vivès, Paris, 1870 ; « Vie de Mgr René-Nicolas Sergent, évêque de Quimper de de Léon », 1872. [Ref.↑]


Thème de l'article : Coupures de presse relatant l'histoire et la mémoire d'Ergué-Gabéric

Date de création : décembre 2011    Dernière modification : 9.03.2013    Avancement : Image:Bullgreen.gif [Fignolé]    Source : Ouest-Eclair 1939